ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Yesterday, the Greek authorities furthered Europe’s border externalisation policy through the formal designation of Turkey as a safe country for Afghan, Syrian, Somali, Pakistani and Bangladeshi nationals.
Announced in a new Joint Ministerial Decision,* this means that all new asylum claims made by people of these nationalities may face expedited examination of their claim, and likely will have their application for asylum rejected as ‘inadmissible’ on the grounds that Turkey is a safe country for them – meaning that they could be “readmitted” (deportated) to Turkey, without an examination of the merits of their asylum claim – i.e. the reason they left their home country. The populations targeted are by no means surprising: as of April 2021, the majority of the migrant population on the Aegean islands are from Afghanistan (50%), Syria (15%) and Somalia (8%).
Turkey is not a safe third country for migrants. Most migrants are unable to access any form of protection in Turkey, owing to a geographic restriction that it imposed to the 1951 Convention on the Status of Refugees, and migrants there are at grave risk of exploitation, inhumane detention, and deportation. Only Syrian nationals are able to obtain a form of temporary protection, which falls far short of refugee protection and, in practice, provides little defence against refoulement.
The EU-Turkey Statement had a clear mandate to exclude all new arrivals from obtaining international protection in Europe, and to confine those who did arrive in liminal European territory until they could be returned. However, since the codification of the EU-Turkey Statement into Greek law in 2016, only Syrian nationals have been found “inadmissible” on the (objectively erroneous) grounds that Turkey is a safe country from which they could seek and obtain international protection. This was despite political pressure from the European Asylum Support Office (EASO) to reject all asylum claims as inadmissible since the EU-Turkey Statement’s implementation.
Yesterday’s decision expanding the notion that Turkey is “safe” for five additional nationalities is indeed a step further in “the full and unconditional implementation” of the EU-Turkey Statement, as confirmed by Minister of Migration and Asylum N. Mitarachis. Moreover, it is an explicit and unapologetic endorsement of Europe’s drive to exclude migrants from its territory, which are manifest in its policies of systematic violence and continued, fatal disregard for migrant lives.
* Αριθμ. 42799, Καθορισμός τρίτων χωρών που χαρακτηρίζονται ως ασφαλείς και κατάρτιση εθνικού καταλόγου, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 86 του ν. 4636/2019 (Α’ 169).
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΈΣ ΑΡΧΈΣ ΚΗΡΎΣΣΟΥΝ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΊΑ ΑΣΦΑΛΉ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΥΠΗΚΌΟΥΣ ΑΦΓΑΝΙΣΤΆΝ, ΜΠΑΓΚΛΑΝΤΈΣ, ΣΎΡΙΟΥΣ, ΣΟΜΑΛΟΎΣ ΚΑΙ ΠΑΚΙΣΤΑΝΟΎΣ
Χθες, οι ελληνικές αρχές επέκτειναν την πολιτική της Ευρώπης για την διεύρυνση των εξωτερικών συνόρων με τον επίσημο χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως ασφαλούς χώρας για τους Αφγανούς, Σύρους, Σομαλούς, Πακιστανούς και Μπαγκλαντεσιανούς υπηκόους.
Αυτό σημαίνει ότι όλες οι νέες αιτήσεις ασύλου που υποβάλλονται από άτομα αυτών των εθνικότητων μπορεί να αντιμετωπίσουν ταχεία εξέταση του αιτήματός τους, και πιθανότατα η αίτησή τους για άσυλο θα απορριφθεί ως “απαράδεκτη” με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα γι’ αυτούς – πράγμα που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να “επιστραφούν” (απελαθούν) στην Τουρκία, χωρίς να εξεταστεί η βασιμότητα του αιτήματός τους για άσυλο – δηλαδή ο λόγος για τον οποίο εγκατέλειψαν την πατρίδα τους. Οι πληθυσμοί στους οποίους απευθύνονται δεν αποτελούν καθόλου έκπληξη: από τον Απρίλιο του 2021, η πλειοψηφία του μεταναστευτικού πληθυσμού στα νησιά του Αιγαίου προέρχεται από το Αφγανιστάν (50%), τη Συρία (15%) και τη Σομαλία (8%).
Η Τουρκία δεν είναι μια ασφαλής τρίτη χώρα για τους μετανάστες. Οι περισσότεροι μετανάστες δεν έχουν πρόσβαση σε καμία μορφή προστασίας στην Τουρκία, λόγω του γεωγραφικού περιορισμού που επέβαλε στη Σύμβαση του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων, και παράλληλα εκεί διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο εκμετάλλευσης, απάνθρωπης κράτησης και απέλασης. Μόνο οι υπήκοοι της Συρίας είναι σε θέση να αποκτήσουν μια μορφή προσωρινής προστασίας, η οποία υπολείπεται κατά πολύ της προστασίας των προσφύγων και, στην πράξη, παρέχει ελάχιστη άμυνα κατά της επαναπροώθησης.
Η Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας έχει σαφή πρόθεση να αποκλείσει όλους τους νεοαφιχθέντες από την απόκτηση διεθνούς προστασίας στην Ευρώπη και να περιορίσει όσους έφταναν σε οριακό ευρωπαϊκό έδαφος μέχρι να μπορέσουν να επιστραφούν. Ωστόσο, από την κωδικοποίηση της Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας στο ελληνικό δίκαιο το 2016, μόνο οι Σύριοι υπήκοοι έχουν κριθεί “απαράδεκτοι” με την (αντικειμενικά λανθασμένη) αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι μια ασφαλής χώρα από την οποία θα μπορούσαν να ζητήσουν και να λάβουν διεθνή προστασία. Αυτό συνέβη παρά τις πολιτικές πιέσεις της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) να απορρίψει όλες τις αιτήσεις ασύλου ως απαράδεκτες μετά την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας.
Η χθεσινή απόφαση που επεκτείνει την έννοια ότι η Τουρκία είναι “ασφαλής” για πέντε επιπλέον εθνικότητες αποτελεί πράγματι ένα βήμα προς την “πλήρη και άνευ όρων εφαρμογή ” της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, όπως επιβεβαίωσε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Ν. Μηταράκης. Επιπλέον, αποτελεί ρητή και αδιαμαρτύρητη έγκριση της προσπάθειας της Ευρώπης να εξοστρακίσει τους μετανάστες από το έδαφός της, η οποία εκδηλώνεται με τις πολιτικές της συστηματικής βίας και της συνεχούς, μοιραίας περιφρόνησης των ζωών των μεταναστών.
H εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας απέχει πολύ από τους αρχικούς στόχους της Ευρώπης. Ενώ οδήγησε σε βίαιες τουρκικές υποχωρήσεις και μέτρα απαγόρευσης που προκάλεσαν μείωση του αριθμού των νέων αφίξεων στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου από το 2016 και χρησιμοποιήθηκε ως πρόσχημα για τη συστηματική απόρριψη των αιτήσεων ασύλου που υπέβαλαν εκεί Σύροι υπήκοοι, δεν μπόρεσε -μέχρι στιγμής- να λειτουργήσει ως η γενικευμένη οδηγία επιστροφής που η ΕΕ σκόπευε να είναι.
Τώρα, όπως προκύπτει από τις δηλώσεις του ίδιου του κ. Μηταράκη, η νέα αυτή απόφαση θα διευρύνει και θα επιταχύνει τους αρχικούς στόχους της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Σύμφωνα τόσο με αυτή όσο και με τις ευρύτερες συνοριακές πολιτικές της Ευρώπης, η Κοινή Υπουργική Απόφαση προβλέπει τον αυξημένο περιορισμό των μεταναστών σε μη ασφαλείς τρίτες χώρες και τον αποκλεισμό τους από τη διεθνή προστασία στην Ευρώπη – ανεξάρτητα από το κόστος που αυτό έχει για τη ζωή τους.