Ελληνικα
The substantive examination of asylum applications is the only safe solution for refugees.
Athens, 14 June 2021
With a new Joint Ministerial Decision (JMD) issued on 7 June,[1] the Greek State designates Turkey as a “safe third country” for families, men, women and children of five nationalities[2] seeking international protection in Greece. It is noted that the JMD applies even to those from countries with high recognition rates for international protection, such as Syria, Afghanistan and Somalia.[3] This decision reinforces the policy established by the March 2016 EU-Turkey Statement that shifts the responsibility to protect refugees, including unaccompanied children,[4] arriving in Europe to third countries.
For years, the effect of this externalisation policy has been to turn the Greek islands into a place of confinement for thousands of displaced and persecuted people, as authorities prioritised “containing” them on the islands to facilitate their return to third countries. This created places like Moria that became shameful symbols of Europe’s failure to protect refugees. But the solution is not to send displaced individuals to Turkey. In Turkey, people seeking asylum from non-European countries are not granted international protection per the 1951 Refugee Convention, while in March 2021 Turkey announced it would withdraw from the Istanbul Convention, and will thus not be protecting victims of gender-based violence, who are at an increased risk in case of return from Greece, based on the new JMD. People should not be returned to a country where their lives would be in danger, but multiple reports over recent years warn of the refoulement of refugees from Turkey, even to war zones in Syria.[5] Furthermore, the concept of a “safe third country” presupposes the existence of an essential connection between the asylum seeker and that country, as well as the consent of the third country to receive the returnee. These conditions are not met in the case of Turkey.
The decision to designate Turkey as a “safe third country”, should be revoked for the aforementioned reasons. Furthermore, the unworkability of this new law is highlighted, since as far back as March 2020, Turkey is not accepting the return of refugees and asylum seekers from Greece. This has been pointed out by Greece’s Ministry of Migration and Asylum as well as the European Commission.[6] Refugees whose applications have been rejected as inadmissible according to the “safe third country” principle, are already enduring a situation of protracted legal uncertainty, social exclusion, destitution, homelessness, and even prolonged detention in Greece, which is at risk of turning into a prison.[7] This JMD will serve only to increase the number of people in such a situation.
In fact, as has been pointed out in relevant interventions by the Greek Ombudsperson, and more recently in a reply by the Commissioner for Migration and Home Affairs of the European Commission,[8] in these cases applicants must be able to re-apply for asylum, and have their applications examined on their merits, in accordance with EU and national law.[9]
In line with a recent announcement by the UN High Commissioner for Refugees (UNHCR),[10] our organisations stress that “externalization simply shifts asylum responsibilities elsewhere and evades international obligations”. We once again call on the Greek and European authorities to honour their responsibility to protect refugees and to avoid further undermining the European asylum acquis and the fundamental principles and values for protecting human rights. To this end, we call on Greece to revoke the JMD issued on 7 June.
Signatories
Action for education
ΑRSIS – Association for the Social Support of Youth
Better Days
Centre Diotima
ECHO100PLUS
ELIX
Equal Rights Beyond Borders
Europe Must Act
European Lawyers in Lesvos (ELIL)
Fenix – Humanitarian Legal Aid
Greek Council for Refugees (GCR)
Greek Forum of Migrants
Greek Forum of Refugees (GFR)
Greek Helsinki Monitor
Hellenic League for Human Rights (HLHR)
HumanRights360
Human Rights Legal Project
Initiative for the Detainees’ Rights
International Rescue Committee (IRC)
INTERSOS Hellas
Irida Women’s Center
Legal Centre Lesvos
Lesvos Solidarity
Lighthouse Relief
Médecins du Monde – Greece
METAdrasi- Action for Migration and Development
Mobile Info Team (MIT)
Network for Children’s Rights
Network for the Social Support of Refugees and Migrants
Odyssea
Refugees International
Refugee Law Clinic Berlin
Refugee Legal Support (RLS)
Refugee Rights Europe (RRE)
Refugee Support Aegean (RSA)
Samos Volunteers
SolidarityNow
Still I Rise
Terre des hommes Hellas
[1] Joint Ministerial Decision (JMD) 42799/2021, Gov. Gazette 2425/Β/7-6-2021, available in Greek at: https://bit.ly/3gjEYcI.
[2] The JMD applies to nationals of Afghanistan, Syria, Somalia, Bangladesh and Pakistan
[3] Indicatively, in 2020, the rate of positive decisions issued by the Greek Asylum Service (GAS) for asylum applicants from Somalia was 94.1%, from Syria 91.6% and from Afghanistan 66.2%. RSA, “Asylum statistics for 2020 A need for regular and transparent official information”, 11 February 2021, available at: https://bit.ly/3vcbC5K.
[4] According to the latest available statistics issued by the National Center for Social Solidarity (EKKA), 68% of unaccompanied children that have been identified in Greece are from Syria, Afghanistan and Pakistan. Accordingly, and in any case, the implementation of the JMD is not in line with the principle of the best interests of the child and the protective provisions of the International Convention on the Rights of the Child. On the latest available statistics see EKKA, Situation Update: Unaccompanied Children (UAC) in Greece, 15 May 2021, available at: https://bit.ly/3wcByPw.
[5] Amongst others: EASO, Syria Situation of returnees from abroad: Country of Origin Information,June 2021, available at: https://bit.ly/3weoZUn, pp. 12-13; AIDA, Country Report Turkey (May 2021 update), 31 May 2021, available at: https://bit.ly/3gfnyzr; DW, “Amnesty: Turkey forced Syrian refugees back into war zone”, 25 October 2019, available at: https://bit.ly/3pAOpc3; ECRE, “Human Rights Watch report: push backs of Syrian refugees by Turkey”, 30 March 2018, available at: https://bit.ly/2T43XsK; Human Rights Watch, “Turkey: Syrians Pushed Back at the Border”, 23 November 2015, available at: https://bit.ly/3x2tPUA.
[6] Amongst others: Ministry of Migration and Asylum, “Request by Greece towards the EU for the immediate return 1,450 third country nationals under the Joint EU-Turkey Statement”, 14 January 2021, available in Greek at: https://bit.ly/3izPzmA; European Commission, Commission Staff Working Document: Turkey 2020 Report, 6 October 2020, available at: https://bit.ly/3xgt4aK, p. 48.
[7] It is noted that the majority (65.8%) of international protection applications that were submitted in Greece in 2020 regarded asylum seekers from the 5 countries that are stated in the JMD. Ministry of Migration and Asylum, Annual briefing 2020, 19 January 2021, available in Greek at: https://bit.ly/3wfCgfi, p.13.
[8] EN P-000604/2021, Answer given by Ms Johansson on behalf of the European Commission (1.6.2021), διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/3cuwEGb.
[9] Article 38, para. 4 Directive 2013/32/EU on common procedures for granting and withdrawing international protection (recast) and article 86, para. 5 L. 4636/2019 (also known as “IPA”).
[10] UNHCR, “UNHCR warns against “exporting” asylum, calls for responsibility sharing for refugees, not burden shifting”,19 May 2021, available at: https://bit.ly/3v7EgEN.
“Ασφαλής” η Τουρκία, ανασφαλείς οι πρόσφυγες
Η ουσιαστική εξέταση των αιτήσεων ασύλου είναι η μόνη ασφαλής λύση για άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας.
Αθήνα, 14 Ιουνίου 2021: Με νέα ΚΥΑ που εκδόθηκε στις 7 Ιουνίου,[1] η ελληνική Πολιτεία ορίζει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για οικογένειες, άντρες, γυναίκες και παιδιά που αιτούνται διεθνή προστασία στη χώρα μας, προερχόμενοι από πέντε χώρες,[2] ακόμα και με υψηλά ποσοστά αναγνώρισης διεθνούς προστασίας, όπως η Συρία, το Αφγανιστάν και η Σομαλία.[3] Με αυτή την απόφαση πρακτικά παγιώνεται η πολιτική αποποίησης της ευθύνης προστασίας των προσφύγων στην Ευρώπη, ακόμη και των ασυνόδευτων παιδιών,[4] στο πλαίσιο που τέθηκε ήδη από την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, το Μάρτιο του 2016.
Επισημαίνεται ότι η πολιτική αυτή έχει επί χρόνια μετατρέψει τα ελληνικά νησιά σε τόπο εγκλωβισμού χιλιάδων κατατρεγμένων και διωγμένων, με στόχο τη διευκόλυνση της επιστροφής τους σε τρίτες χώρες. Έχει δε γεννήσει ευρωπαϊκά σύμβολα ντροπής, όπως η Μόρια. Ωστόσο η λύση δεν μπορεί να είναι η επιστροφή εκτοπισμένων ατόμων στην Τουρκία. Η Τουρκία δεν παρέχει την διεθνή προστασία της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 σε άτομα που αιτούνται διεθνή προστασία προερχόμενα από μη Ευρωπαϊκές χώρες, ενώ από το Μάρτιο του 2021 ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και ως εκ τούτου δεν θα προστατεύει πλέον τα θύματα έμφυλης βίας, που κινδυνεύουν σε περίπτωση επιστροφής από την Ελλάδα, βάσει της νέας ΚΥΑ. Τονίζεται, δε, πως σειρά αναφορών έχουν ανά τα χρόνια κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Τουρκία, ακόμη και προς εμπόλεμες ζώνες της Συρίας.[5] Περαιτέρω, η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας προϋποθέτει την ύπαρξη ουσιώδους συνδέσμου του αιτούντα άσυλο με τη χώρα αυτή και τη συναίνεση της τρίτης χώρας, προκειμένου να είναι εφικτή η επιστροφή του ατόμου. Αμφότερες οι προϋποθέσεις στην περίπτωση της Τουρκίας δεν συντρέχουν.
Η απόφαση περί της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας θα πρέπει να ανακληθεί για τους λόγους που αναφέρθηκαν. Έρχεται δε σε καιρό που, ήδη από τον Μάρτιο του 2020, η Τουρκία δεν δέχεται την επιστροφή προσφύγων και αιτούντων άσυλο από την Ελλάδα, όπως, εξάλλου, έχει επισημανθεί από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.[6] Αυτό έχει ήδη οδηγήσει πρόσφυγες, των οποίων τα αιτήματα έχουν απορριφθεί ως απαράδεκτα, κατ’ εφαρμογή της έννοιας της «ασφαλούς τρίτης χώρας», σε ένα καθεστώς νομικής αβεβαιότητας, κοινωνικού αποκλεισμού, οικονομικής εξουθένωσης, αστεγίας, αλλά ακόμη και παρατεταμένης κράτησης στη χώρα μας, η οποία κινδυνεύει να μετατραπεί σε φυλακή.[7] Η εφαρμογή της ΚΥΑ θα εξωθήσει ακόμη περισσότερα άτομα στην ίδια κατάσταση.
Μάλιστα, όπως έχει επισημανθεί σε σχετικές παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, αλλά και πιο πρόσφατα από την Επίτροπο Εσωτερικών και Μετανάστευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής,[8] σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να δοθεί εκ νέου πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, στην οποία θα πρέπει να εξετασθεί η ουσία των αιτημάτων, κατ’ εφαρμογή του ενωσιακού και εθνικού δικαίου.[9]
Σε πλήρη σύμπνοια με το πνεύμα πρόσφατης ανακοίνωσης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες,[10] οι οργανώσεις μας επισημαίνουν πως «η “εξωτερικοποίηση” είναι απλώς ένας τρόπος να μετατοπίζονται οι ευθύνες […] και να παρακάμπτονται οι διεθνείς υποχρεώσεις» και καλούν για μια ακόμη φορά τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές να σεβαστούν την ευθύνη προστασίας των προσφύγων, ώστε να αποφευχθεί και η περαιτέρω διολίσθηση του ευρωπαϊκού κεκτημένου για το άσυλο και των θεμελιωδών αρχών και αξιών προστασίας των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Προς αυτό το σκοπό, καλούμε την ελληνική Πολιτεία να ανακαλέσει την από 7 Ιουνίου ΚΥΑ.
Οι υπογράφουσες οργανώσεις
Action for education
Αλληλεγγύη Λέσβου
ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
Better Days
Γιατροί του Κόσμου – Ελλάδα
Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Δίκτυο Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών
ECHO100PLUS
ΕΛΙΞ
Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ)
Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
Equal Rights Beyond Borders
Europe Must Act
European Lawyers in Lesvos (ELIL)
Fenix – Humanitarian Legal Aid
HumanRights360
Human Rights Legal Project
International Rescue Committee (IRC)
INTERSOS
INTERSOS Hellas
Ίριδα – Κέντρο Γυναικών
Κέντρο Διοτίμα
Legal Centre Lesvos
Lighthouse Relief
ΜΕΤΑδραση – Δράση για την Μετανάστευση και την Ανάπτυξη
Mobile Info Team (MIT)
Odyssea
Πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων
Refugees International
Refugee Law Clinic Berlin
Refugee Legal Support (RLS)
Refugee Rights Europe (RRE)
Samos Volunteers
SolidarityNow
Still I Rise
Terre des hommes Hellas
Υποστήριξη Προσφύγων
στο Αιγαίο (RSA)
[1] Κοινή Υπουργική Απόφαση Αριθμ. 42799/2021 ΦΕΚ 2425/Β/7-6-2021.
[2] Συγκεκριμένα τη Συρία, το Αφγανιστάν, τη Σομαλία, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές.
[3] Ενδεικτικά, για το 2020, το ποσοστό θετικών αποφάσεων που εξέδωσε η Υπηρεσία Ασύλου για αιτούντες και αιτούσες άσυλο από τη Σομαλία ήταν 94,1%, από τη Συρία 91,6% και από το Αφγανιστάν 66,2%. RSA, «Στατιστικά στοιχεία για το σύστημα ασύλου το 2020», 11 Φεβρουαρίου 2021, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3wenF3R.
[4] Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στατιστικά του ΕΚΚΑ, το 68% των ασυνόδευτων παιδιών που έχουν εντοπιστεί στην Ελλάδα προέρχονται από τη Συρία, το Αφγανιστάν και το Πακιστάν. Συνεπώς και σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή της ΚΥΑ δεν συνάδει με την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού και τις προστατευτικές διατάξεις που προβλέπει η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Για τα τελευταία διαθέσιμα στατιστικά, βλ. ΕΚΚΑ, Επικαιροποιημένη κατάσταση: Ασυνόδευτα Ανήλικα (Α.Α.) στην Ελλάδα, 15 Μαΐου 2021, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3zlsla0.
[5] Μεταξύ άλλων: EASO, Syria Situation of returnees from abroad: Country of Origin Information,Ιούνιος 2021, διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/3weoZUn, σσ. 12-13; AIDA, Country Report Turkey (May 2021 update), 31 Μαΐου 2021, διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/3gfnyzr; DW, “Amnesty: Turkey forced Syrian refugees back into war zone”, 25 Οκτωβρίου 2019, διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/3pAOpc3; ECRE, “Human Rights Watch report: push backs of Syrian refugees by Turkey”, 30 Μαρτίου 2018, διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/2T43XsK; Human Rights Watch, “Turkey: Syrians Pushed Back at the Border”, 23 Νοεμβρίου 2015, διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/3x2tPUA.
[6] Μεταξύ άλλων: Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, «Αίτημα Ελλάδος προς ΕΕ για την άμεση επιστροφή 1.450 αλλοδαπών βάσει της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας», 14 Ιανουαρίου 2021, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3izPzmA; European Commission, Commission Staff Working Document: Turkey 2020 Report, 6 Οκτωβρίου 2020, διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/3xgt4aK, σ. 48.
[7] Επισημαίνεται πως η πλειοψηφία (65,8%) των αιτήσεων διεθνούς προστασίας που υποβλήθηκαν το 2020 στη χώρα μας αφορούσαν αιτούντες και αιτούσες άσυλο από τις 5 χώρες που προβλέπει η ΚΥΑ. Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Ετήσιο Ενημερωτικό Σημείωμα 2020, 19 Ιανουαρίου 2021, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3wfCgfi, σ.13.
[8] EN P-000604/2021, Answer given by Ms Johansson on behalf of the European Commission (1.6.2021), διαθέσιμο στα αγγλικά στο: https://bit.ly/3cuwEGb.
[9] Άρθρο 38, παρ. 4 Οδηγίας 2013/32/ΕΕ για τις διαδικασίες ασύλου, άρθρο 86, παρ. 5 Ν 4636/2019.
[10] Υ.Α. ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, «Η Ύπατη Αρμοστεία προειδοποιεί κατά της «εξωτερικής ανάθεσης» της διαδικασίας ασύλου, ζητά τον επιμερισμό και όχι τη μετατόπιση της ευθύνης για τους πρόσφυγες», 19 Μαΐου 2021, διαθέσιμο στο: https://bit.ly/3v7EgEN.