Photo Credit: Sakis Mitrolidis/Agence France-Presse
–ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ–
–TÜRKÇE AŞAĞIDA–
When the EU-Turkey Statement was issued in March 2016, it was roundly denounced by human rights groups for its complete disregard for the international obligation of states to protect the rights of refugees. While the so-called “deal” itself was no more than a non-binding press release, it set the course for the implementation of increasingly draconian and violent border policies, which eight years later have become normalised not only in Greece, but throughout Europe.
On the eighth anniversary of the EU-Turkey Statement, we denounce Turkey and EU states’ consistent failure to uphold their international obligations with regard to migrants and refugees, and strengthen our joint commitment to challenge all official and unofficial policies that lead to the discrimination, segregation, and ultimately exclusion of migrants.
As a reminder, central to the 2016 EU-Turkey Statement was an agreement that in exchange for billions of euros from the EU, Turkey would accept the forcible return of all migrants who arrived to the Greek islands from Turkey. This was based on the fallacious presumption that Turkey is a safe country for refugees. In order to reach this objective, immediately following the deal, Greece enacted a new asylum law and with the support of the then European Asylum Support Office (EASO), Frontex and the European Commission, implemented a series of questionably legal and increasingly restrictive regulations, which remain in place until today.
Normalisation of the unlawful geographic restrictions and concentration of migrants in deplorable conditions in hotspot camps
The first impact felt in Greece following the EU-Turkey Statement was the imposition of geographic restrictions on migrants who arrived to the Greek islands by sea from Turkey. Overnight, migrants found themselves trapped on the Greek islands, unable to continue their journeys or move freely within Greece. This was apparently done in order to facilitate the Greek state with detecting, detaining, and returning migrants to Turkey in fulfilment of the aims of the EU-Turkey deal.
The imposition of internal borders on migrants in Greece which prevent them from exercising their right to freedom of movement and effectively detain them in inhuman conditions is in violation of both European and Greek law. European law provides that asylum seekers may be restricted to a specific area during the processing of their asylum applications, however, this is only allowed if and when reception conditions in the restricted geographic area ensure a dignified standard of living.
We need not go into great detail here in order to reach the conclusion that the rights of migrants to a dignified standard of living have been and continue to be systematically violated on the Greek islands, where people are generally forced to stay until their applications for asylum are processed. The violence, overcrowding, inadequate access to basic necessities, and inhuman conditions faced by migrants on the Greek islands’ hotspot camps have been systematically documented and denounced throughout the last eight years. And yet, geographic restrictions have been imposed continuously since 2016, in blatant violation of the above regulations.
Legal challenges to this policy have thus far been fruitless. Just a few days after the 2017 ruling from Greece’s highest administrative court, which found that there was insufficient legal basis to impose geographic restrictions on migrants on the Greek islands, the Director of the Asylum Service issued a new decision imposing geographic restrictions on migrants on the islands with slightly altered legal grounds. While the Greek Council for Refugees (GCR) also challenged the legality of the new order (which has since been replaced by subsequent orders by the Asylum Service and the Ministry of Migration & Asylum), this case has been repeatedly postponed.
Meanwhile, the unlawful practice of restricting the movement of all migrants on the Greek islands in inhumane conditions continues and all migrants who arrive to the Greek islands are still prevented from leaving the island until geographic restrictions are lifted in their specific case – often months or even years after their arrival to Greece. This is despite the fact that the original purpose of this containment – i.e. to facilitate deportation of migrants to Turkey – is no longer valid since all official deportations from Greece to Turkey have ceased the last four years, since March 2020.
Parallel to and in conjunction with the normalisation of the process of containment on the islands, has been the normalisation of the ‘hotspot’ approach to ‘managing’ migration. “Hospitality Centres” were replaced by “Reception & Identification Centres” (commonly known as “hotspots”), which have since been converted to “Closed Controlled Access Centres”. Regardless of the name, the impact is the same: migrants who enter Greece without authorisation – men, women, and children – are concentrated and isolated in increasingly surveilled and controlled camps, based solely on their legal status and nationality. These modern day concentration camps continuously and inexorably expose people on the move to degrading and inhuman treatment, and they are maintained with the unconditional financial and political support of the European Union.
Normalisation of the exclusion of migrants from the EU, through legalised and clandestine policies.
The second major impact felt in Greece following the EU-Turkey deal was the increasing exclusion of people from the asylum procedures on the grounds that Turkey is a ‘safe third country’. According to EU law, asylum seekers can be precluded from receiving international protection in the EU if they have passed through a ‘safe third country’ on their way to Europe. Over the last eight years, Greece has incrementally excluded increasing numbers of people from the asylum procedures on these grounds.
Between 2016 and 2019, Syrian nationals who had arrived to the Greek islands and had not been designated as vulnerable were excluded from the asylum procedures on these grounds, and faced deportation to Turkey. Between 2020 and June 2021, following the enactment of a new asylum law which eliminated procedural safeguards for vulnerable individuals, this exclusion expanded to essentially all Syrian nationals who arrived to the Greek islands. In June 2021, the Ministry of Migration & Asylum further extended their exclusionary policies – unilaterally declaring that Turkey was a safe country for nationals not only of Syria, but for all nationals of Afghanistan, Somalia, Pakistan, and Bangladesh. Furthermore, the June 2021 Joint Ministerial Decision expanded this exclusionary policy not only to asylum seekers who had arrived to the Greek islands, but to all asylum seekers in the Greek mainland. The exclusion of people of the above nationalities from the asylum procedures continued even after deportations to Turkey halted in 2020, a practice which was challenged through a request for annulment before the Council of State, Greece’s highest administrative instance. While the majority opinion of the Council of State considered that the 2021 Joint Ministerial Decision should be annulled (Decision no.177/2023), the question was referred to a preliminary ruling of the European Court of Justice, a decision of which is expected soon.
The classification of Turkey as a safe third country for any nationality has always been a political decision disconnected from reality. As extensively documented by the 2023 European Lawyers for Democracy and World Human Rights (ELDH) report, Turkey cannot be considered either factually or legally, to be a ‘safe third country’ within the meaning of European law. From Turkey’s legal framework which restricts access to asylum, to the inadequate reception conditions, inhuman treatment of during detention and deportation and the systematic violation of the principle of non-refoulement, to the post-earthquake response in Turkey and its impact on people on the move, Turkey by no means meets the requirements to be considered a safe third country.
Since the 2023 ELDH report, conditions have only worsened for people on the move in Turkey. More than one year after the devastating earthquake, internal travel restrictions for foreigners have effectively sentenced migrants impacted by the earthquake to homelessness and poverty, adding another layer of insecurity to their existence and safety. Additionally, following the May 2023 general elections, anti-immigrant sentiment has escalated. Migrants in Turkey have been arrested, disappeared, and killed. In February 2024, the Chamber of Doctors released a report documenting overcrowded and horrific detention conditions for migrants, which includes bans on detainees from contacting family member and lawyers, lack of access to drinking water and edible food, disregard for the special needs and vulnerabilities of detainees, strip searches, torture, and suspicious deaths in detention. Pushbacks of migrants from Turkey to Syria and Iran are also well documented. As in Greece, the official response of the Turkish Government on these egregious violations is one of denial.
In addition to the legalised exclusion of migrants from the EU through erroneous and abusive application of the ‘safe third country’ concept in Greece, we must also emphasise that the objective of excluding more migrants from the EU has been achieved not only by “legal” means but also through the establishment and normalisation of the clandestine state policy of summarily expulsion or pushbacks of migrants from Greece to Turkey, in particular since March 2020 in the Aegean region.
The casualties of this pushback policy are immeasurable. Between 2020 and 2022, tens of thousands of people were documented as having been attacked, captured, and abandoned at sea by the Greek state in pushback operations in the Aegean sea, including with fatal results. The number of dead and missing at Greek borders, including the Aegean sea, has alarmingly escalated in the last four years. 2023 took the tragic record of at least 799 people losing their lives in the Eastern Mediterranean route – the highest number of people drowned and disappeared since 2015, when more than twenty times the number of people were making the journey to Europe across the Greek-Turkish borders.
This figure only includes those disappearances officially recorded by UNHCR, but likely does not include all of those who have lost their lives during pushback operations whose deaths unfortunately often go uncounted.
Legalisation and expansion of the EU-Turkey Statement
In December 2023, the European Commission, the European Parliament, and EU member states reached a political agreement on the EU Pact on Migration and Asylum, which will soon lead to the legalisation and expansion of the abusive and harmful policies described above. The Pact will crystallise policies stemming from the EU-Turkey Statement which have already been tested for years in border zones such as Lesvos and the Aegean islands, both in official and clandestine ways.
In addition to the legalisation of restricting migrants’ freedom of movement and dictating their concentration into camps, the Pact will automate the exclusion of migrants from asylum procedures through border screenings and forced removal without individual assessments. Besides clearly derogating from States’ human rights obligations towards refugees and migrants, these policies will essentially pave the way for legalised pushbacks.
As we mark another year of the EU-Turkey deal, European politicians have finalised an agreement with Egypt, promising financial support to Egypt in order to assist Egypt on migration-related programs, including “strengthening border management, and ensuring dignified and sustainable return and reintegration”. While not as explicit as the EU-Turkey Statement in its aims to prevent migration to the EU, we are concerned that this agreement will also be used to further justify European’ states’ derogation from their own human rights obligations with regard to refugees and migrants. Our demands today on this shameful anniversary have not shifted since those we have made in previous years, and remain as urgent as ever.
We, the undersigned organisations demand:
- the immediate termination of the EU-Turkey Statement, as well as all similar externalisation statements with other countries, which have been implemented with the motive of preventing migrants from entering the EU;
- that the practice of pushbacks at Turkey and Greece’s external borders, in which the right to life and the prohibition of torture as enshrined in the European Convention of Human Rights are routinely violated, be stopped and remedy mechanisms for the survivors to be implemented immediately;
- that regulations assuring that migrants’ rights are respected, ensuring decent living conditions and freedom of movement, be implemented.
Signed organisations:
- Community Peacemakers Teams (CPT)
- Equal Legal Aid
- European Association of Lawyers for Democracy & World Human Rights (ELDH)
- Human Rights Legal Project
- I Have Rights
- Lawyer Association of Freedom (ÖHD)
- Legal Centre Lesvos
- Progressive Lawyers Association (CHD)
- Refugee Legal Support
Οκτώ χρόνια βίας, διακρίσεων, διαχωρισμών και αποκλεισμών
Όταν η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας συντάχθηκε τον Μάρτιο του 2016, καταγγέλθηκε έντονα από ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την πλήρη περιφρόνηση της διεθνούς υποχρέωσης των κρατών να προστατεύουν τα δικαιώματα των προσφύγων. Ενώ η ίδια η λεγόμενη “συμφωνία” δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα μη δεσμευτικό δελτίο τύπου, έθεσε τις βάσεις για την εφαρμογή όλο και πιο δρακόντειων και βίαιων συνοριακών πολιτικών, οι οποίες οκτώ χρόνια αργότερα έχουν κανονικοποιηθεί όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Στην όγδοη επέτειο της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, καταγγέλλουμε τη συνεχή αποτυχία της Τουρκίας και των κρατών της ΕΕ να τηρήσουν τις διεθνείς υποχρεώσεις τους όσον αφορά τους μετανάστες και τους πρόσφυγες και ενισχύουμε την κοινή μας δέσμευση να αμφισβητήσουμε όλες τις επίσημες και ανεπίσημες πολιτικές που οδηγούν στις διακρίσεις, τον διαχωρισμό και εν τέλει τον αποκλεισμό των μεταναστ(ρι)ών.
Υπενθυμίζουμε ότι στο επίκεντρο της κοινής «Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας του 2016» ήταν η συμφωνία ότι, με αντάλλαγμα δισεκατομμύρια ευρώ από την ΕΕ, η Τουρκία θα αποδέχονταν τη βίαιη επιστροφή όλων των μεταναστών που έφτασαν στα ελληνικά νησιά του Αιγαίου από την Τουρκία. Αυτό βασίστηκε στην εσφαλμένη υπόθεση ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα για τους πρόσφυγες. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, αμέσως μετά τη συμφωνία, η Ελλάδα θέσπισε νέο νόμο για το άσυλο και με την υποστήριξη του τότε Ευρωπαϊκού Γραφείου για το Άσυλο (EASO), της Frontex και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εφαρμόζοντας μια σειρά από νομικά αμφισβητήσιμες και αυξανόμενα περιοριστικές ρυθμίσεις, οι οποίες παραμένουν σε ισχύ μέχρι σήμερα.
Η κανονικοποίηση των παράνομων γεωγραφικών περιορισμών και της συγκέντρωσης των μεταναστ(ρι)ών σε άθλιες συνθήκες στους καταυλισμούς «hotspot».
Ο πρώτος αντίκτυπος που έγινε αισθητός στην Ελλάδα μετά τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας ήταν η επιβολή γεωγραφικών περιορισμών στους/στις μετανάστες/ριες που έφτασαν στα ελληνικά νησιά δια θαλάσσης από την Τουρκία. Μέσα σε μια νύχτα, οι μετανάστ(ρι)ες βρέθηκαν παγιδευμένοι στα ελληνικά νησιά, χωρίς να μπορούν να συνεχίσουν το ταξίδι τους ή να κινηθούν ελεύθερα εντός της Ελλάδας. Αυτό έγινε προφανώς για να διευκολυνθεί το ελληνικό κράτος με τον εντοπισμό, την κράτηση και την επιστροφή των μεταναστ(ρι)ών στην Τουρκία προς εκπλήρωση των στόχων της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας.
Η επιβολή εσωτερικών συνόρων στους/στις μετανάστ(ρι)ες στην Ελλάδα, τα οποία τους εμποδίζουν να ασκήσουν το δικαίωμά τους στην ελεύθερη μετακίνηση και ουσιαστικά τους κρατούν σε απάνθρωπες συνθήκες, παραβιάζει τόσο το ευρωπαϊκό όσο και το ελληνικό δίκαιο. Το ευρωπαϊκό δίκαιο προβλέπει ότι οι αιτούντες άσυλο μπορούν να περιοριστούν σε μια συγκεκριμένη περιοχή κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου τους, ωστόσο, αυτό επιτρέπεται μόνο εάν και εφόσον οι συνθήκες υποδοχής στην εν λόγω περιοχή εξασφαλίζουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.
Δεν χρειάζεται να μπούμε σε λεπτομέρειες εδώ για να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι τα δικαιώματα των μεταναστ(ρι)ών για αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης παραβιάστηκαν και συνεχίζουν να παραβιάζονται συστηματικά στα ελληνικά νησιά, όπου οι άνθρωποι αναγκάζονται να παραμείνουν μέχρι να εξεταστούν οι αιτήσεις τους για άσυλο. Η βία, ο υπερπληθυσμός, η ανεπαρκής πρόσβαση σε βασικές ανάγκες και οι απάνθρωπες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι μετανάστ(ρι)ες στους καταυλισμούς των hotspot των ελληνικών νησιών έχουν καταγραφεί και καταγγελθεί συστηματικά τα τελευταία οκτώ χρόνια. Και όμως, οι γεωγραφικοί περιορισμοί που επιβάλλονται συνεχώς από το 2016, αποτελούν κατάφωρη παραβίαση των νομοθεσιών που προαναφέρθηκαν.
Οι Η καταφυγή στη δικαστική οδό κατά αυτής της πολιτικής έχει αποβεί άκαρπη μεχρι στιγμής. Eναντίον αυτής της πολιτικής έχουν μέχρι στιγμής αποβεί άκαρπες. Λίγες μόλις ημέρες μετά την απόφαση του 2017 από το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο της Ελλάδας, [Συμβούλιο της Επικρατείας], το οποίο έκρινε ότι δεν υπήρχε επαρκής νομική βάση για την επιβολή γεωγραφικού περιορισμού στους/στις μετανάστες/ριες στα ελληνικά νησιά, ο διευθυντής της Υπηρεσίας Ασύλου εξέδωσε νέα απόφαση για την επιβολή γεωγραφικού περιορισμού στους/στις μετανάστες/ριες στα νησιά με ελαφρώς τροποποιημένη νομική βάση. Με τη σειρά του, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) αμφισβήτησε επίσης τη νομιμότητα της νέας απόφασης (η οποία έκτοτε αντικαταστάθηκε από μεταγενέστερες αποφάσεις της Υπηρεσίας Ασύλου και του Υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου), με την υπόθεση αυτή να αναβάλλεται επανειλημμένα.
Εν τω μεταξύ, η παράνομη πρακτική του περιορισμού της μετακίνησης όλων των μεταναστ(ρι)ών στα ελληνικά νησιά, υπό απάνθρωπες συνθήκες, συνεχίζεται και όλοι/ες οι μετανάστ(ρι)ες που φτάνουν στα ελληνικά νησιά εξακολουθούν να μην μπορούν να φύγουν από αυτά μέχρι να αρθούν οι γεωγραφικοί περιορισμοί – που εξετάζονται κατά περίπτωση- συχνά μήνες ή και χρόνια μετά την άφιξή τους στην Ελλάδα. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι ο αρχικός σκοπός αυτού του περιορισμού -δηλαδή η διευκόλυνση της απέλασης των μεταναστών στην Τουρκία- δεν ισχύει πλέον, καθώς όλες οι επίσημες απελάσεις από την Ελλάδα προς την Τουρκία έχουν σταματήσει τα τελευταία τέσσερα χρόνια, από τον Μάρτιο του 2020.
Παράλληλα και σε συνδυασμό με την κανονικοποίηση της διαδικασίας περιορισμού στα νησιά, κανονικοποιήθηκε και η προσέγγιση των “hotspot” για τη “διαχείριση” της μετανάστευσης. Τα “Κέντρα Φιλοξενίας” αντικαταστάθηκαν από τα “Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης” (κοινώς γνωστά ως “hotspots”), τα οποία με τη σειρά τους έχουν μετατραπεί σε “Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές”. Ανεξάρτητα από την ονομασία, ο αντίκτυπος είναι ο ίδιος: οι μετανάστες που εισέρχονται στην Ελλάδα χωρίς άδεια – άνδρες, γυναίκες και παιδιά – συγκεντρώνονται και απομονώνονται σε στρατόπεδα που επιτηρούνται και ελέγχονται όλο και περισσότερο, με μοναδικό κριτήριο το νομικό τους καθεστώς και την εθνικότητά τους. Αυτή η σύγχρονη εκδοχή των στρατοπέδων συγκέντρωσης εκθέτει συνεχώς και αδυσώπητα τους/τις μεταναστ(ρι)ες σε εξευτελιστική και απάνθρωπη μεταχείριση και διατηρούνται με την άνευ όρων οικονομική και πολιτική υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Κανονικοποίηση του αποκλεισμού των μεταναστ(ρι)ών από την ΕΕ, μέσω νομιμοποιημένων και παράνομων πολιτικών.
Ο δεύτερος σημαντικός αντίκτυπος που έγινε αισθητός στην Ελλάδα μετά τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ήταν ο αυξανόμενος αποκλεισμός ατόμων από τις διαδικασίες ασύλου με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι “ασφαλής τρίτη χώρα”. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ, οι αιτούντες άσυλο μπορούν να αποκλειστούν από τη λήψη διεθνούς προστασίας στην ΕΕ εάν έχουν περάσει από μια “ασφαλή τρίτη χώρα” στο δρόμο τους προς την Ευρώπη. Τα τελευταία οκτώ χρόνια, η Ελλάδα απέκλεισε σταδιακά όλο και περισσότερους ανθρώπους από τις διαδικασίες ασύλου για τους λόγους αυτούς.
Μεταξύ 2016 και 2019, οι Σύριοι υπήκοοι που είχαν φτάσει στα ελληνικά νησιά και δεν είχαν χαρακτηριστεί ως ευάλωτοι αποκλείστηκαν από τις διαδικασίες ασύλου με την παραπάνω αιτιολόγηση και βρέθηκαν αντιμέτωποι με απέλαση στην Τουρκία. Μεταξύ του 2020 και του Ιουνίου 2021, μετά την ψήφιση ενός νέου νόμου για το άσυλο που καταργούσε τις διαδικαστικές εγγυήσεις για τα ευάλωτα άτομα, ο αποκλεισμός αυτός επεκτάθηκε ουσιαστικά σε όλους τους Σύριους υπηκόους που έφτασαν στα ελληνικά νησιά. Τον Ιούνιο του 2021, το Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου επέκτεινε περαιτέρω τις πολιτικές αποκλεισμού – δηλώνοντας μονομερώς ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρα όχι μόνο για τους υπηκόους της Συρίας, αλλά και για όλους τους υπηκόους του Αφγανιστάν, της Σομαλίας, του Πακιστάν και του Μπαγκλαντές. Επιπλέον, η Κοινή Υπουργική Απόφαση του Ιουνίου 2021 επέκτεινε αυτή την πολιτική αποκλεισμού όχι μόνο στους αιτούντες άσυλο που είχαν φτάσει στα ελληνικά νησιά, αλλά και σε όλους τους αιτούντες άσυλο στην ηπειρωτική Ελλάδα. Ο αποκλεισμός των ατόμων των παραπάνω εθνικοτήτων από τις διαδικασίες ασύλου συνεχίστηκε ακόμη και μετά τη διακοπή των απελάσεων προς την Τουρκία το 2020, πρακτική η οποία αμφισβητήθηκε με αίτηση ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, του ανώτατου ελληνικού διοικητικού δικαστηρίου. Ενώ η γνωμοδότηση της πλειοψηφίας του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ότι πρέπει να ακυρωθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση του 2021 (απόφαση αριθ. 177/2023), το ζήτημα παραπέμφθηκε με προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο Ευρωπαϊκής ¨Ενωσης, η απόφαση του οποίου αναμένεται σύντομα.
Ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως ασφαλούς τρίτης χώρας για οποιαδήποτε εθνικότητα ήταν ανέκαθεν μια πολιτική απόφαση αποσυνδεδεμένη από την πραγματικότητα. Όπως τεκμηριώνεται εκτενώς από την έκθεση (του 2023) των Ευρωπαίων Δικηγόρων για τη Δημοκρατία και τα Παγκόσμια Ανθρώπινα Δικαιώματα (ELDH), η Τουρκία δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε εν τοις πράγμασι ούτε νομικά “ασφαλής τρίτη χώρα” σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Από το νομικό πλαίσιο της Τουρκίας που περιορίζει την πρόσβαση στο άσυλο, τις ανεπαρκείς συνθήκες υποδοχής, την απάνθρωπη μεταχείριση κατά τη διάρκεια της κράτησης και της απέλασης και τη συστηματική παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης, μέχρι την αντίδραση της Τουρκίας μετά το σεισμό και τις επιπτώσεις της στους μετακινούμενους, η Τουρκία δεν πληροί σε καμία περίπτωση τις προϋποθέσεις για να θεωρηθεί ασφαλής τρίτη χώρα.
Από την έκθεση του 2023 των ELDH, οι συνθήκες για τους ανθρώπους σε κίνηση στην Τουρκία έχουν επιδεινωθεί. Περισσότερο από ένα χρόνο μετά τον καταστροφικό σεισμό, οι εσωτερικοί ταξιδιωτικοί περιορισμοί για τους αλλοδαπούς έχουν ουσιαστικά καταδικάσει τους μετανάστες που επλήγησαν από τον σεισμό στην έλλειψη στέγης και τη φτώχεια, προσθέτοντας άλλο ένα επίπεδο επισφάλειας στην ύπαρξη και την ασφάλειά τους. Επιπλέον, μετά τις γενικές εκλογές του Μαΐου 2023, το αντιμεταναστευτικό συναίσθημα έχει κλιμακωθεί. Μετανάστες στην Τουρκία έχουν συλληφθεί, εξαφανιστεί και σκοτωθεί. Τον Φεβρουάριο του 2024, το Επιμελητήριο των Ιατρών δημοσίευσε έκθεση στην οποία καταγράφονται υπερπλήρεις και φρικτές συνθήκες κράτησης μεταναστών, οι οποίες περιλαμβάνουν απαγορεύσεις στους κρατούμενους να επικοινωνούν με μέλη της οικογένειας και δικηγόρους, έλλειψη πρόσβασης σε πόσιμο νερό και βρώσιμη τροφή, αδιαφορία για τις ειδικές ανάγκες και τις ευάλωτες ομάδες των κρατουμένων, σωματικές έρευνες, βασανιστήρια και ύποπτους θανάτους κατά τη διάρκεια της κράτησης. Οι παράνομες επαναπροώθησεις μεταναστ(ρι)ών από την Τουρκία προς τη Συρία και το Ιράν είναι επίσης καλά τεκμηριωμένες. Όπως και στην Ελλάδα, η επίσημη απάντηση της τουρκικής κυβέρνησης σε αυτές τις κατάφωρες παραβιάσεις είναι η άρνηση.
Πέραν του νομιμοποιημένου αποκλεισμού μεταναστ(ρι)ών από την ΕΕ μέσω της λανθασμένης και καταχρηστικής εφαρμογής της έννοιας της “ασφαλούς τρίτης χώρας” για την περίπτωση της Τουρκίας, πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι ο στόχος του αποκλεισμού περισσότερων μεταναστών από την ΕΕ έχει επιτευχθεί όχι μόνο με “νόμιμα” μέσα, αλλά και μέσω της καθιέρωσης και κανονικοποίησης της μυστικής κρατικής πολιτικής της συνοπτικής μαζικής απέλασης ή παράνομης επαναπροώθησης (pushbacks) μεταναστ(ρι)ών από την Ελλάδα προς την Τουρκία, ιδίως από τον Μάρτιο του 2020 στην περιοχή του Αιγαίου.
Οι απώλειες αυτής της πολιτικής των παράνομων επαναπροωθήσεων (pushbacks) είναι ανυπολόγιστες. Μεταξύ του 2020 και του 2022, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι καταγράφηκε ότι δέχθηκαν επίθεση, αιχμαλωτίστηκαν και εγκαταλείφθηκαν στη θάλασσα από το ελληνικό κράτος σε επιχειρήσεις pushback στο Αιγαίο, κάποιες από αυτές με θανατηφόρα αποτελέσματα. Ο αριθμός των νεκρών και αγνοουμένων στα ελληνικά σύνορα, συμπεριλαμβανομένης της θάλασσας του Αιγαίου, έχει αυξηθεί δραματικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Το 2023 καταγράφτηκε το τραγικό ρεκόρ των -τουλάχιστον- 799 ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου – ο υψηλότερος αριθμός πνιγμένων και εξαφανισμένων από το 2015, όταν οι άνθρωποι που έκαναν το ταξίδι προς την Ευρώπη μέσω των ελληνοτουρκικών συνόρων ήταν 20 φορές περισσότεροι σε σχέση με σήμερα.
Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει μόνο τις εξαφανίσεις που έχουν καταγραφεί επίσημα από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, αλλά πιθανότατα δεν περιλαμβάνει όλους εκείνους που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων pushbacks, οι θάνατοι των οποίων δυστυχώς συχνά δεν καταγράφονται.
Νομιμοποίηση και επέκταση της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας
Τον Δεκέμβριο του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη της ΕΕ κατέληξαν σε πολιτική συμφωνία για το Σύμφωνο της ΕΕ για τη μετανάστευση και το άσυλο, το οποίο σύντομα θα οδηγήσει στη νομιμοποίηση και επέκταση των καταχρηστικών και επικίνδυνων πολιτικών που περιγράφονται παραπάνω. Το Σύμφωνο θα αποκρυσταλλώσει τις πολιτικές που απορρέουν από τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, οι οποίες έχουν ήδη δοκιμαστεί εδώ και χρόνια σε παραμεθόριες ζώνες όπως η Λέσβος και τα νησιά του Αιγαίου, τόσο με επίσημους όσο και με ανεπίσημους τρόπους.
Εκτός από τη νομιμοποίηση του περιορισμού της ελεύθερης μετακίνησης των μεταναστ(ρι)ών και την αναγκαστική συγκέντρωσής τους σε στρατόπεδα/καταυλισμούς, το Σύμφωνο θα αυτοματοποιήσει τον αποκλεισμό των μεταναστ(ρι)ών από τις διαδικασίες ασύλου μέσω συνοριακών ελέγχων και αναγκαστικής απομάκρυνσης χωρίς ατομικές αξιολογήσεις. Εκτός από το ότι παρεκκλίνουν σαφώς από τις υποχρεώσεις των κρατών όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα προσφύγων και μεταναστών, οι πολιτικές αυτές θα ανοίξουν ουσιαστικά το δρόμο για νομιμοποιημένες επαναπροωθήσεις (pushbacks).
Καθώς σημειώνουμε έναν ακόμη χρόνο της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, οι ευρωπαίοι πολιτικοί ολοκλήρωσαν μια συμφωνία με την Αίγυπτο, υποσχόμενοι οικονομική υποστήριξη στην Αίγυπτο προκειμένου να τη βοηθήσουν σε προγράμματα που σχετίζονται με τη μετανάστευση, συμπεριλαμβανομένης της «ενίσχυσης της διαχείρισης των συνόρων και της εξασφάλισης αξιοπρεπούς και βιώσιμης επιστροφής και επανένταξης». Αν και δεν είναι τόσο σαφής όσο η Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας στους στόχους της για την αποτροπή της μετανάστευσης στην ΕΕ, ανησυχούμε ότι η συγκεκριμένη συμφωνία θα χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει την περαιτέρω παρέκκλιση των ευρωπαϊκών κρατών από τις υποχρεώσεις τους για την διασφάλιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων των προσφύγων και των μετανάστ(ρι)ων. Τα αιτήματά μας σήμερα, σε αυτήν την επαίσχυντη επέτειο, δεν έχουν αλλάξει σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια και παραμένουν το ίδιο επείγοντα.
Εμείς, οι οργανώσεις που υπογράφουμε απαιτούμε:
- Τον άμεσο τερματισμό της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, καθώς και όλων των παρόμοιων δηλώσεων με άλλες χώρες εκτός ΕΕ, που εφαρμόζονται με σκοπό την αποτροπή εισόδου μεταναστ(ρι)ών στην ΕΕ.
- Να σταματήσει η πρακτική των παράνομων επαναπροωθήσεων (pushbacks) στα σύνορα της Τουρκίας και της Ελλάδας, μέσω της οποίας παραβιάζονται συστηματικά τόσο το δικαίωμα στη ζωή όσο και η απαγόρευση των βασανιστηρίων, όπως κατοχυρώνεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Να εφαρμοστούν άμεσα μηχανισμοί αποκατάστασης για τους επιζώντες και τις επιζώσες.
- Να εφαρμοστούν οι κανονισμοί που διασφαλίζουν τον σεβασμό των δικαιωμάτων των μεταναστ(ρι)ών, και εξασφαλίζουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης και ελεύθερης μετακίνησης.
Οι οργανώσεις που υπογράφουν:
- Community Peacemakers Teams (CPT)
- Equal Legal Aid
- European Association of Lawyers for Democracy & World Human Rights (ELDH)
- Human Rights Legal Project
- I Have Rights
- Lawyer Association of Freedom (ÖHD)
- Legal Centre Lesvos
- Progressive Lawyers Association (ÇHD)
- Refugee Legal Support
Sekiz Yıllık Şiddet, Ayrımcılık, Tecrit ve Dışlanma
Mart 2016’da AB-Türkiye Mutabakaı’nın yayınlandığında, devletlerin mültecilerin haklarını koruma konusundaki uluslararası yükümlülüklerini tamamen göz ardı etmesi nedeniyle insan hakları grupları tarafından şiddetle kınanmıştı. Bu sözde “anlaşma” bağlayıcı olmayan bir basın açıklamasından öteye geçmezken, sekiz yıl sonra sadece Yunanistan’da değil tüm Avrupa’da normalleşen, giderek daha acımasız ve şiddet dolu sınır politikalarının uygulanmasına zemin hazırladı.
AB-Türkiye Mutabakatı’nın sekizinci yıldönümünde, Türkiye ve AB devletlerinin göçmen ve mültecilere ilişkin uluslararası yükümlülüklerini yerine getirmemelerini kınıyor ve göçmenlerin ayrımcılığa uğramasına, sosyal tecridine ve nihayetinde dışlanmasına yol açan tüm resmi ve gayri resmi politikalara karşı çıkma ve direnme yönündeki ortak kararlılığımızı daha gür bir sesle yineliyoruz.
Hatırlatmak gerekirse, 2016 AB-Türkiye Mutabakatı’nın merkezinde, AB’den milyarlarca avro karşılığında Türkiye’nin Yunanistan adalarına gelen tüm göçmenlerin zorla geri gönderilmesini kabul edeceğine dair bir anlaşma yer alıyordu. Bu anlaşma, Türkiye’nin göçmenler için güvenli bir ülke olduğu gibi temelsiz bir varsayıma dayanıyordu. Bu hedefe ulaşmak için, anlaşmanın hemen ardından Yunanistan yeni bir iltica yasası çıkardı ve o zamanki Avrupa Sığınma Destek Ofisi (European Asylum Support Office – EASO), Frontex ve Avrupa Komisyonu’nun desteğiyle, bugün dahi yürürlükte olan hukuki olarak tartışmalı ve artan oranda kısıtlayıcı bir dizi düzenlemeyi uygulamaya koydu.
Hukuka aykırı coğrafi kısıtlamaların normalleştirilmesi ve göçmenlerin sıcak nokta (hotspot) kamplarında insanlık dışı koşullarda tutulması
AB-Türkiye Mutabakatı’nın ardından Yunanistan’da hissedilen ilk etki, Türkiye’den deniz yoluyla Yunanistan adalarına gelen göçmenlere coğrafi kısıtlamalar getirilmesi oldu. Göçmenler bir gecede kendilerini Yunanistan adalarında kapana kısılmış, yolculuklarına devam edemez ya da Yunanistan içinde serbestçe dolaşamaz halde buldular. Bu uygulama, AB-Türkiye Mutabakatı’nın amaçları doğrultusunda Yunanistan devletinin göçmenleri tespit etmesini, gözaltına almasını ve Türkiye’ye geri göndermesini kolaylaştırmak için yapılmıştı.
Yunanistan’da göçmenlere, hareket özgürlüğü haklarını kullanmalarını engelleyen ve onları insanlık dışı koşullarda alıkoyan iç sınırların dayatılması hem Avrupa hem de Yunanistan hukukunu ihlal etmektedir. Avrupa hukuku, sığınmacıların sığınma başvurularının işleme konulması sırasında belirli bir coğrafi alanla sınırlandırılabileceğini öngörmektedir, ancak buna yalnızca sınırlandırılan coğrafi alandaki kabul koşullarının onurlu bir yaşam standardını taahüt etmesi halinde izin verilmektedir.
Sığınma başvuruları sonuçlanana kadar kalmak zorunda bırakıldıkları Yunanistan adalarında göçmenlerin onurlu bir yaşam standardına sahip olma haklarının sistematik olarak ihlal edildiği ve edilmeye devam ettiği sonucuna varmak için burada çok fazla ayrıntıya girmemize gerek yok. Yunanistan adalarındaki sıcak nokta kamplarında göçmenlerin karşılaştığı şiddet, aşırı kalabalık, temel ihtiyaçlara yetersiz erişim ve insanlık dışı koşullar son sekiz yıl boyunca sistematik olarak belgelenmiş ve ifşa edilmiştir. Buna rağmen coğrafi kısıtlamalar, yukarıdaki düzenlemeleri açıkça ihlal edecek şekilde 2016 yılından bu yana zorla ve kesintisiz olarak uygulanmaktadır.
Bu politikaya yönelik hukuki itirazlar şimdiye kadar ne yazık ki sonuçsuz kaldı. Yunanistan’ın en yüksek idari mahkemesinin 2017 yılında verdiği, Yunanistan adalarındaki göçmenlere coğrafi kısıtlamalar getirmek için yeterli yasal dayanak bulunmadığına hükmeden kararından sadece birkaç gün sonra Sığınma Hizmetleri Müdürlüğü, adalardaki göçmenlere aynı coğrafi kısıtlamaları getiren, sadece yasal gerekçeleri biraz değiştirilmiş yeni bir karar yayınladı. Yunanistan Mülteciler Konseyi (Greek Council of Refugees – GCR) de yeni kararın yasallığına itiraz ederken (ki bu karar Sığınma Hizmetleri Müdürlüğü ve Göç ve Sığınma Bakanlığı tarafından daha sonra alınan kararlarla değiştirilmiştir), bu dava defalarca ertelenmiştir.
Beri yandan, Yunanistan adalarındaki tüm göçmenlerin hareket ve seyahat haklarını insanlık dışı koşullarda kısıtlamaya yönelik hukuka aykırı uygulama devam etmekte ve Yunanistan adalarına gelen tüm göçmenlerin, kendi özel durumlarına ilişkin coğrafi kısıtlamalar kaldırılana kadar (bu durum çoğu zaman Yunanistan’a varışlarından aylar hatta yıllar sonra gerçekleşmektedir) adadan ayrılmaları engellenmektedir. Bu engellemenin asıl amacı olan göçmenlerin Türkiye’ye sınır dışı edilmesini kolaylaştırma, Mart 2020’den bu yana son dört yıldır Yunanistan’dan Türkiye’ye yapılan tüm resmi sınır dışı işlemlerinin durdurulmuş olması nedeniyle artık geçerli değildir.
Adalardaki kontrol altına alma sürecinin normalleşmesine paralel ve onunla bağlantılı olarak, göçün ‘yönetilmesine’ yönelik ‘sıcak nokta’ yaklaşımı da normalleşmiştir. “Ağırlama Merkezleri”nin yerini genel adıyla “sıcak noktalar” olarak bilinen “Kabul ve Kimliklendirme Merkezleri” almış, bu merkezler de daha sonra “Kapalı Kontrollü Erişim Merkezleri”ne dönüştürülmüştür. Bu merkezlerin adları ne olursa olsun etkileri aynıdır: Yunanistan’a izinsiz giriş yapan göçmenler – erkekler, kadınlar ve çocuklar – yasal statüleri ve uyrukları temelinde giderek daha fazla denetlenen ve kontrol edilen kamplarda toplanmakta ve izole edilmektedir. Bu modern toplama kampları, hareket halindeki insanları sürekli ve amansız bir şekilde aşağılamakta ve insanlık dışı muameleye maruz bırakmakta ve Avrupa Birliği’nin koşulsuz mali ve siyasi desteği ile sürdürülmektedir.
Yasallaştırılmış ve gizli kapaklı politikalar yoluyla göçmenlerin AB’den dışlanmasının normalleştirilmesi
AB-Türkiye Mutabakatı’nın ardından Yunanistan’da hissedilen ikinci büyük etki, Türkiye’nin ‘güvenli üçüncü ülke’ olduğu gerekçesiyle insanların sığınma prosedürlerinden giderek daha fazla mahrum bırakılması oldu. AB hukuku, sığınmacıların Avrupa’ya giderken ‘güvenli üçüncü ülke’lerden geçmeleri durumunda, uluslararası koruma taleplerinin engellenebileceğini öngörmektedir. Son sekiz yılda Yunanistan, bu gerekçelerle giderek artan sayıda kişiyi sığınma prosedürlerinin dışında bıraktı.
2016 ve 2019 yılları arasında, Yunanistan adalarına gelen ve “hassas” olarak tanımlanmayan Suriye vatandaşları bu gerekçelerle sığınma prosedürlerinin dışında bırakıldı ve Türkiye’ye sınır dışı edilmekle karşı karşıya kaldı. 2020 ve Haziran 2021 arasında, hassas durumdaki bireyler için prosedürel güvenceleri ortadan kaldıran yeni bir sığınma yasasının yürürlüğe girmesinin ardından, bu dışlama esasen Yunanistan adalarına gelen tüm Suriye vatandaşlarını kapsayacak şekilde genişledi. Haziran 2021’de Göç ve Sığınma Bakanlığı, tek taraflı olarak Türkiye’nin sadece Suriye vatandaşları için değil, Afganistan, Somali, Pakistan ve Bangladeş vatandaşları için de güvenli bir ülke olduğunu ilan ederek dışlayıcı politikalarını daha da genişletti. Dahası Yunanistan, Haziran 2021 Ortak Bakanlıklar Kararı bu dışlayıcı politikayı sadece Yunanistan adalarına gelen sığınmacıları değil, Yunanistan anakarasındaki tüm sığınmacıları kapsayacak şekilde genişletti. Yukarıda belirtilen uyruklardan kişilerin sığınma prosedürlerinin dışında bırakılması, 2020 yılında Türkiye’ye sınır dışı edilmelerin durdurulmasından sonra bile devam etti ve bu uygulamaya Yunanistan’ın en yüksek idari makamı olan Danıştay nezdinde iptal talebiyle itiraz edildi. Danıştay’ın çoğunluk görüşü 2021 Ortak Bakanlar Kararı’nın (Karar no.177/2023) iptal edilmesi gerektiği yönündeyken, konu Avrupa Adalet Divanı’nın ön kararına havale edildi ve yakında bir karar çıkması bekleniyor.
Türkiye’nin herhangi bir vatandaş için güvenli üçüncü ülke olarak sınıflandırılması her zaman gerçeklikten kopuk siyasi bir karar olmuştur. Demokrasi ve Dünya İnsan Hakları için Avrupalı Avukatlar (ELDH) 2023 raporunda kapsamlı bir şekilde belgelendiği üzere, Türkiye ne fiilen ne de hukuken Avrupa hukuku anlamında ‘güvenli üçüncü ülke’ olarak kabul edilemez. Türkiye’nin sığınmaya erişimi kısıtlayan yasal çerçevesinden yetersiz kabul koşullarına, gözaltı ve sınır dışı sırasında insanlık dışı muameleye ve geri göndermeme ilkesinin sistematik olarak ihlal edilmesine, Türkiye’nin deprem sonrası müdahalesine ve bunun hareket halindeki insanlar üzerindeki etkisine kadar Türkiye, hiçbir şekilde güvenli bir üçüncü ülke olarak kabul edilme gerekliliklerini karşılamamaktadır.
2023 ELDH raporundan bu yana, Türkiye’de hareket halindeki insanlar için koşullar daha da kötüleşmiştir. Yıkıcı depremin üzerinden bir yıldan fazla bir süre geçtikten sonra, yabancılara yönelik iç seyahat kısıtlamaları, depremden etkilenen göçmenleri etkili bir şekilde evsizliğe ve yoksulluğa mahkum ederek, varlıklarına ve emniyetlerine bir başka güvencesizlik katmanı eklemiştir. Ayrıca, Mayıs 2023 genel seçimlerinin ardından göçmen karşıtlığı Türkiye’de tırmanışa geçmiştir. Türkiye’deki göçmenler tutuklanmakta, kaybolmakta ve öldürümektedirler. Şubat 2024’te Tabipler Odası, göçmenler için aşırı kalabalık ve korkunç gözaltı koşullarını belgeleyen bir rapor yayınladı; bu koşullar arasında gözaltındakilerin aile üyeleri ve avukatlarla iletişim kurmasının yasaklanması, içme suyu ve yenilebilir gıdaya erişimin olmaması, gözaltındakilerin özel ihtiyaçlarının ve savunmasızlıklarının göz ardı edilmesi, çıplak arama, işkence ve gözaltında şüpheli ölümler yer alıyor. Göçmenlerin Türkiye’den Suriye ve İran’a geri itilmeleri de fazlasıyla belgelenmiştir. Yunanistan’da olduğu gibi, Türkiye Hükümeti’nin bu korkunç ihlallere ilişkin resmi yanıtı inkârdan ibarettir.
Yunanistan’da ‘güvenli üçüncü ülke’ kavramının hatalı ve suiistimale açık bir şekilde uygulanmasıyla göçmenlerin AB’den dışlanmasının yasallaştırılmasına ek olarak, daha fazla göçmenin AB’den dışlanması hedefine sadece “yasal” yollarla değil, özellikle Mart 2020’den bu yana Ege bölgesinde Yunanistan’dan Türkiye’ye zorla geri göndermelere veya geri itmelere yönelik gizli devlet politikalarının oluşturulması ve bunların normalleştirilmesi yoluyla da ulaşıldığını vurgulamalıyız.
Bu geri itme politikasının yol açtığı kayıplar ölçülemez boyuttadır. 2020 ve 2022 yılları arasında, on binlerce insanın Yunanistan devleti tarafından Ege denizindeki geri itme operasyonlarında saldırıya uğradığı, yakalandığı, denizde terk edildiği ve bunların ölümcül sonuçlar doğurduğu belgelenmiştir. Ege Denizi de dahil olmak üzere Yunanistan sınırlarında ölü ve kayıp sayısı son dört yılda dehşet verici şekilde artmıştır. 2023 yılı, Doğu Akdeniz rotasında en az 799 kişinin hayatını kaybettiği trajik bir yıl olarak kayıtlara geçmiştir; bu sayı, Türkiye-Yunanistan sınırlarından Avrupa’ya yirmi kattan fazla insanın yolculuk yaptığı 2015 yılından bu yana boğulan veya kaybolan insanların ulaştığı en yüksek sayıdır.
Bu rakam sadece BMMYK tarafından resmi olarak kayıt altına alınan kayıpları içermekte olup, geri itme operasyonları sırasında hayatını kaybeden ve ne yazık ki çoğu zaman ölümleri sayılamayan kişileri kapsamamaktadır.
AB-Türkiye Mutabakatı’nın yasallaştırılması ve genişletilmesi
Aralık 2023’te Avrupa Komisyonu, Avrupa Parlamentosu ve AB üye devletleri, yukarıda açıklanan istismarcı politikaların yasallaşmasına ve genişlemesine yol açacak olan AB Göç ve Sığınma Paktı üzerinde siyasi bir anlaşmaya vardılar. Pakt, Midilli ve Ege adaları gibi sınır bölgelerinde yıllardır hem resmi hem de gizli yollarla test edilen AB-Türkiye Mutabakatı’ndan kaynaklanan politikaları sürekli hale getirecektir.
Göçmenlerin hareket özgürlüğünün kısıtlanmasının ve kamplarda toplanmalarının yasallaştırılmasına ek olarak, Pakt, sınır taramaları ve bireysel değerlendirmeler olmaksızın zorla sınır dışı etme yoluyla göçmenlerin sığınma prosedürlerinin dışında bırakılmasını otomatik hale getirecektir. Bu politikalar, Devletlerin mülteci ve göçmenlere yönelik insan hakları yükümlülüklerini açıkça ihlal etmenin yanı sıra, esasen geri itmelerin yasal hale getirilmesinin önünü açacaktır.
AB-Türkiye Mutabakatı’nın bir yılını daha geride bırakırken, Avrupalı siyasetçiler Mısır’a “sınır yönetiminin güçlendirilmesi, onurlu ve sürdürülebilir geri dönüş ve yeniden entegrasyonun sağlanması” da dâhil olmak üzere göçle ilgili programlarda yardımcı olmak üzere mali destek sözü veren bir anlaşmaya imza attılar. AB’ye yönelik göçü engellemeyi amaçlayan AB-Türkiye Mutabakatı kadar açık olmasa da, bu anlaşmanın Avrupa devletlerinin mülteci ve göçmenlere ilişkin kendi insan hakları yükümlülüklerinden sapmalarını daha da meşrulaştırmak için kullanılacağından endişe duyuyoruz. Bu utanç verici yıldönümünde bugün dile getirdiğimiz taleplerimiz, önceki yıllarda dile getirdiklerimizden farklı değildir ve aciliyetlerini dün kadar bugün de korumaktadırlar.
Aşağıda imzaları olan kurumlar olarak taleplerimiz:
- Göçmenlerin AB’ye girişini engellemek amacıyla uygulanan AB-Türkiye Mutabakatı’nın ve diğer ülkelerle yapılan benzer tüm dışlama anlaşmalarının derhal feshedilmesi;
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde yer alan yaşam hakkı ve işkence yasağının rutin olarak ihlal edildiği Türkiye ve Yunanistan’ın sınırlarındaki geri itme uygulamalarına son verilmesini ve hayatta kalanlar için telafi mekanizmalarının derhal hayata geçirilmesi;
- Göçmenlerin haklarına saygı gösteren, insan onuruna yakışır yaşam koşullarının ve hareket özgürlüğünün sağlanmasını temin eden düzenlemelerin hayata geçirilmesidir.
İmzacı Kurumlar:
- Community Peacemakers Teams (CPT)
- Equal Legal Aid
- European Association of Lawyers for Democracy & World Human Rights (ELDH)
- Human Rights Legal Project
- I Have Rights
- Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD)
- Legal Centre Lesvos
- Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD)
- Refugee Legal Support