Σε συνέχεια επιστολής που έστειλαν στις αρχές Ιουλίου στις ελληνικές αρχές, οι οργανώσεις που εργάζονται με πρόσφυγες και μετανάστες στην Ελλάδα εκφράζουν την ανησυχία και αντίθεση τους στην απόφαση της κυβέρνησης να επιβάλει για άλλη μια φορά μέτρα περιορισμού κυκλοφορίας σε όλες τις δομές φιλοξενίας αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, στο γενικότερο πλαίσιο της πρόληψης εμφάνισης και διασποράς κρουσμάτων του κορωνοϊού COVID-19.
Αν και οι περιορισμοί στην ελευθερία κίνησης με στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας δύναται να είναι απαραίτητοι και δικαιολογημένοι, οι οργανώσεις υποστηρίζουν ότι θα πρέπει εντούτοις να βασίζονται σε επιστημονικές ενδείξεις, και να μην επιβάλλονται με αυθαίρετα κριτήρια που παραπέμπουν σε κοινωνικές διακρίσεις, δεδομένου ότι ο περιορισμός κυκλοφορίας έχει αρθεί για τους υπόλοιπους κατοίκους της χώρας. Σε κάθε περίπτωση, για την επιβολή περιορισμού της ελευθερίας της κίνησης στους κατοίκους των εν λόγω δομών φιλοξενίας, δεν μπορεί να γίνει επίκληση λόγων δημόσιας υγείας, καθώς κάτι τέτοιο δε θα εδραζόταν σε καμία επιστημονική βάση. Μάλιστα, σε κάποιες περιπτώσεις τα μέτρα παραβιάζουν την οδηγία της ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή αιτούντων (2013/33, άρθρο 8 περί κράτησης).
Συγκεκριμένα, όπως έχει τονιστεί σε δηλώσεις ή οδηγίες από διεθνείς οργανισμούς, πανεπιστημιακούς φορείς και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών -κάποιες εκ των οποίων παρατίθενται στο τέλος αυτής της ανακοίνωσης- δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η απομόνωση ολόκληρων δομών φιλοξενίας ή η εφαρμογή περιοριστικών μέτρων στην κυκλοφορία επιδρούν αποτελεσματικά στη μετάδοση του ιού στις δομές φιλοξενίας αιτούντων άσυλο και μεταναστών, ή παρέχουν πρόσθετα προστατευτικά αποτελέσματα για το γενικό πληθυσμό, εκτός εκείνων που επιτυγχάνονται με συμβατικά μέτρα περιορισμού και προστασίας που ισχύουν καθολικά για όλον τον πληθυσμό. Ως εκ τούτου, μια ορθολογική στρατηγική για την πρόληψη και την προστασία του προσφυγικού πληθυσμού από την εξάπλωση του Covid-19 πρέπει να επικεντρώνεται στη βελτίωση των συνθηκών επισφαλούς στέγασης, εκείνων που καθιστούν αδύνατη την κοινωνική απόσταση (social distancing) στα υπερπληθή κέντρα φιλοξενίας. Έως σήμερα, ωστόσο, δεν έχουν υπάρξει επαρκείς κινήσεις σ’ αυτή την κατεύθυνση. Μάλιστα, πολλές οργανώσεις που εργάζονται σε κέντρα όπου έχουν εφαρμοστεί μέτρα περιορισμού της ελευθερίας της κίνησης, έχουν διαπιστώσει αυξημένη ψυχολογική πίεση και άγχος που δύνανται να οδηγούν στη γενικότερη επιδείνωση της υγείας των αιτούντων άσυλο. Επιπλέον, ο περιορισμός της κυκλοφορίας θέτει εμπόδια στην πρόσβαση των αιτούντων άσυλο σε υπηρεσίες ζωτικής σημασίας (ιατρικές, νομικές κ.λπ) που βρίσκονται έξω από τις δομές όπου διαμένουν.
Σύμφωνα με τους υπογράφοντες αυτή την ανακοίνωση, η κυβέρνηση θα πρέπει να αξιολογεί αυστηρά τις όποιες πολιτικές προστασίας δημόσιας υγείας υιοθετεί σύμφωνα με τις αρχές της αναγκαιότητας, αναλογικότητας και σεβασμού της αρχής της μη διάκρισης και να απέχει από τη μονιμοποίηση των προσωρινών μέτρων μέσω καταχρηστικής επίκλησης έκτακτων αναγκών. Επίσης, θα πρέπει να εφαρμόζονται μέτρα που πραγματικά διασφαλίζουν την υγεία του προσφυγικού πληθυσμού και κατά συνέπεια και του συνολικού πληθυσμού της χώρας, ήτοι:
- Αποσυμφόρηση όλων των υπερπληθών δομών
- Ορθή και ευέλικτη χρήση των διαθέσιμων από την ΕΕ κονδυλίων για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης με τη μέγιστη δυνατή διαφάνεια
- Συμπερίληψη στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας όλων των μεταναστευτικών ομάδων,-συμπεριλαμβανομένων των μη καταγεγραμμένων αιτούντων άσυλο και αυτών σε “λίμπο”.
- Εξασφάλιση υπηρεσιών ύδρευσης, απολύμανσης, υγιεινής (WASH)
- Διανομή ειδών προσωπικής υγιεινής
- Παροχή εκτενούς και κατανοητής πληροφόρησης στις προσφυγικές κοινότητες.
- Εκτενής ενημέρωση των πολιτών για θέματα δημόσιας υγείας, μάλιστα σε σχέση με τη φιλοξενία του μεταναστευτικού πληθυσμού.
Θα πρέπει να γίνει ευρύτερα κατανοητό πως δεν δύναται να υπάρξει δημόσια υγεία χωρίς την προστασία της υγείας προσφύγων και μεταναστών. Η δαιμονοποίηση του προσφυγικού πληθυσμού που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα -μάλιστα τη στιγμή που θα έπρεπε να καταβάλλονται προσπάθειες για την ομαλή ένταξή τους στον κοινωνικό και εργασιακό ιστό της χώρας- δεν προασπίζει τα πραγματικά συμφέροντα των πολιτών και πλήττει ανεπανόρθωτα τις δημοκρατικές αρχές της χώρας.
Προς επίρρωση των ανωτέρω, έχουν επισημανθεί τα εξής:
Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας:
«Το δικαίωμα στην ετοιμότητα, την πρόληψη και τον έλεγχο του COVID-19 για πρόσφυγες και μετανάστες πρέπει να ασκείται μέσω ολοκληρωμένων νόμων και εθνικών πολιτικών και πρακτικών χωρίς διακρίσεις, με ιδιαίτερη μέριμνα στα παιδιά και σε θέματα φύλου. Οι συνθήκες υγείας που βιώνουν πρόσφυγες και μετανάστες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με COVID-19, δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως δικαιολογία για την επιβολή αυθαίρετων περιορισμών, στιγματισμού, κράτησης, απέλασης και άλλων μορφών διακρίσεων». (Απόσπασμα από Προσωρινή Οδηγία, 17 Απριλίου 2020)
Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων:
«Ενώ δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η μετάδοση SARS-CoV-2 είναι υψηλότερη μεταξύ των μεταναστών και προσφύγων, περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως ο υπερπληθυσμός σε κέντρα υποδοχής και κράτησης αυξάνουν την έκθεσή τους στην ασθένεια. Μπορεί επίσης να εξαπλωθούν κρούσματα σε κέντρα υποδοχής και κράτησης γρήγορα απουσία κατάλληλων μέτρων πρόληψης.»
Σε άλλο σημείο: «Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι η απομόνωση ολόκληρων καταυλισμών περιορίζει αποτελεσματικά τη μετάδοση του SARS-CoV-2 στα κέντρα υποδοχής και κράτησης, ή παρέχει πρόσθετες προστατευτικές εγγυήσεις για το γενικό πληθυσμό, εκτός εκείνων που θα μπορούσαν να επιτευχθούν με συμβατικό περιορισμό και προστατευτικά μέτρα. (Aποσπάσματα από Τεχνική Αναφορά, 15 Ιουνίου 2020)
Γιατροί Χωρίς Σύνορα
«Η παράταση του μέτρου για τον περιορισμό κυκλοφορίας των αιτούντων άσυλο που ζουν στα κέντρα υποδοχής θα μειώσει περαιτέρω την ήδη περιορισμένη πρόσβασή τους σε βασικές υπηρεσίες και ιατρική περίθαλψη και, στην τρέχουσα φάση της επιδημίας COVID-19, δεν δικαιολογείται σε καμία περίπτωση από άποψη δημόσιας υγείας. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει επιβεβαιωμένο περιστατικό σε κανένα από τα κέντρα υποδοχής των νησιών, πράγμα που σημαίνει ότι αυτός ο πληθυσμός δεν αποτελεί κίνδυνο. Αντίθετα, διατρέχει κίνδυνο. Τέτοιου είδους διακρίσεις στιγματίζουν και περιθωριοποιούν τους πρόσφυγες, τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες, δεν δικαιολογούνται από άποψη δημόσιας υγείας και αυξάνουν την ευαλωτότητα αυτού του πληθυσμού απέναντι στην επιδημία. Τα μέτρα για τη δημόσια υγεία θα πρέπει να προστατεύουν τους ανθρώπους, ειδικά τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως οι ηλικιωμένοι και οι ασθενείς με χρόνιες παθήσεις. Δεν πρέπει να τους παγιδεύουν σε υπερπλήρεις καταυλισμούς με περιορισμένη πρόσβαση σε νερό και τουαλέτες, όπου είναι προφανώς αδύνατο να εφαρμοστούν τα μέτρα πρόληψης και προστασίας για τη νόσο COVID-19. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα συνεχίζουμε να ζητάμε την μεταφορά των ατόμων που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες (ηλικιωμένοι, άτομα με χρόνιες ασθένειες) από τα κέντρα υποδοχής σε ασφαλή καταλύματα, όπου θα μπορούν να εφαρμόσουν τα μέτρα προστασίας της δημόσιας υγείας.»
Γιατροί του Κόσμου:
“Παρά την διαδεδομένη αντίληψη ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στους μετακινούμενους πληθυσμούς και την εισαγωγή ή/και διάδοση μεταδιδόμενων ασθενειών, δεν υπάρχει συστηματικός συσχετισμός ανάμεσα στα δύο. Σε “κλειστούς πληθυσμούς”, όπως είναι τα ΚΥΤ και οι δομές φιλοξενίας, ο ιός μπορεί να μεταδίδεται ταχύτατα σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Αυτό οφείλεται στον συγχρωτισμό και τις κακές συνθήκες υγιεινής και αναδεικνύει ακόμα πιο καθαρά την ανάγκη αποσυμφόρησης και την μεταφορά των ανθρώπων αυτών σε εναλλακτικές μορφές διαμονής.”
Ηλίας Κονδύλης, Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΦΥ – Πολιτικής Υγείας και Αλέξης Μπένος, Καθηγητής Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και ΠΦΥ – Εργαστήριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενικής Ιατρικής και Έρευνας Υπηρεσιών Υγείας, Τμήμα Ιατρικής Α.Π.Θ.:
“Η απαγόρευση κυκλοφορίας στα κέντρα υποδοχής και τις δομές φιλοξενίας προσφύγων, μεταναστών και αιτούντων ασύλου για συνολικά 125 μέρες εν μέσω πανδημίας (η αντίστοιχη απαγόρευση στο γενικό πληθυσμό διήρκησε 43 ημέρες) και η συνεχής παράταση της χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση, δεν αποτελεί ενδεδειγμένο μέσο για τον έλεγχο της επιδημίας Covid-19. Αντιθέτως, συνιστά πράξη η οποία αναπόφευκτα αυξάνει το στίγμα, την περιθωριοποίηση και απομόνωση των ήδη αρκετά βεβαρημένων και ευάλωτων προσφυγικών πληθυσμών στη χώρα μας, αυξάνοντας ταυτόχρονα περαιτέρω τους κινδύνους μαζικής εξάπλωσης της νόσου covid-19 στους έγκλειστους αυτούς πληθυσμούς. Βασικά μέσα, σε ατομικό επίπεδο, για την πρόληψη από τη νόσο covid-19 παραμένουν η τήρηση των κανόνων υγιεινής και η τήρηση των αποστάσεων με αποφυγή του συγχρωτισμού. Οι βασικοί αυτοί κανόνες ατομικής πρόληψης είναι φύσει αδύνατον να τηρηθούν εντός των ΚΥΤ, λόγω των συνθηκών διαβίωσης σε αυτά. Η άρση των αδικαιολόγητων περιορισμών κυκλοφορίας στα ΚΥΤ, η αποσυμφόρηση τους και η άμεση μετεγκατάσταση των πλέον ευάλωτων προσφύγων/μεταναστών σε ασφαλείς δομές στην κοινότητα είναι οι μόνες επιστημονικά ενδεδειγμένες πολιτικές πρόληψης της νόσου covid-19 τόσο για την προστασία των προσφυγικών/μεταναστευτικών πληθυσμών όσο και τη προστασία του γενικού πληθυσμού».
DemelzaHaurat και NoorRijnberg, ιατροί
“Aς επιχειρήσουμε να φανταστούμε ποια μπορεί να είναι η ψυχική κατάσταση κάποιου που ζει περιορισμένος, μαζί με 17.000 άλλους ανθρώπους, σε θερμοκρασίες 33 βαθμών, μέσα σε καταυλισμούς όπως η Μόρια, όπου οι εντάσεις είναι ήδη υψηλές. Ο περιορισμός της ελευθερίας κίνησης επιδεινώνει την ψυχολογική δυσφορία, την απελπισία και τη βία. Το ζούμε καθημερινά στην κλινική μας όπου καταγράφουμε αύξηση των περιστατικών διαταραχής πανικού και της σεξουαλικής και ενδοοικογενειακής βίας».
Oι υπογράφουσες οργανώσεις:
Αctionaid Hellas
Amnesty International -Διεθνής Αμνηστία
Are you Syrious?
ΑΝΤΙΓΟΝΗ-Κέντρο Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και τη Μη Βία
AΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
Γιατροί του Κόσμου – Ελλάδα
Defence for Children International – Eλλάδα
Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
Εqual Rights Beyond Βorders
Help Refugees
HIAS Ελλάδας
HumanRights360
ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ- MEDIN
INTERSOS Hellas
Κέντρο Ημέρας Βαβέλ
Legal Centre Lesvos
Mobile Info Team Thessaloniki
Οικολογικό Κίνημα Θεσσαλονίκης
Refugee Legal Support
SolidarityNow
Συμβίωση – Σχολή Πολιτικών Σπουδών στην Ελλάδα, Δίκτυο Συμβουλίου της Ευρωπης
Terre des hommes Hellas
Thalassa of Solidarity
PRESS RELEASE
Organisations in Greece, local and international health bodies warn: “discrimination does not protect against COVID-19”
Athens, 17 July 2020
Following the letter sent to the Greek authorities in early July, these organisations which work with refugees and migrants in Greece would like to express their concern and opposition to the decision of the government to once again impose confinement measures on all the accommodation facilities for asylum-seekers in Greece, in the general context of preventing the emergence and spread of cases of the coronavirus COVID-19.
Although restrictions on free movement aimed at the protection of public health can be necessary and justified, these organisations argue that they should nevertheless be based on scientific evidence, and that they should not be imposed on the basis of arbitrary criteria which allude to social discrimination, considering the fact that restrictions on movement have been lifted for other residents of the country. Public health reasons can in no way be invoked for the imposition of measures restricting free movement for residents in the specific accommodation facilities, as they would not be grounded on any scientific reasoning. In fact, in some cases the measures violate the EU directive on the standards for the reception of applicants for international protection (2013/33 article 8 on detention).
In particular, as highlighted in communiques and guidelines from international organisations, academia and civil society organisations – some of which are listed at the end of this statement – there is no evidence that isolating entire accommodation facilities or applying restrictive measures on movement are effective in limiting the transmission of the virus in accommodation facilities for asylum-seekers and migrants, or result in additional protective effects for the general population, other than those achieved by conventional containment and protection measures which apply to the population as a whole. Therefore, a sensible strategy for preventing the spread of COVID-19 and protecting the refugee population should focus on the improvement of precarious housing conditions, which make social distancing impossible in the overcrowded accommodation centres. To date, however, the efforts made to this end have been insufficient. In fact, many organisations which work in centres where measures limiting free movement have been applied, have identified an increase in psychological pressure and stress which can lead to the general deterioration of the health of asylum-seekers. Moreover, movement restrictions impede asylum-seekers’ access to vital services (medical, legal etc.) which are located outside of the camps where they reside.
According to the signatories of this statement, the government should rigorously evaluate any public health policies it adopts in accordance with the principles of necessity, proportionality and in conformity with the principle of non-discrimination, and should refrain from ‘normalising’ exceptional measures through abusive appeals to a state of emergency. Equally, the measures implemented should be aimed at the actual protection of the health of the refugee population and as a result the population of the country as whole, namely:
-Decongestion of overcrowded facilities
-Proper and flexible use of available EU funds for the improvement of living conditions with the utmost transparency
-Inclusion in primary health care of all migrant populations, including un-registered asylum-seekers and those in “limbo”
-Secure the provision of water, disinfection, and health services (WASH)
-Distribution of personal hygiene items
-Provision of comprehensive and comprehensible information to refugee communities
-Promote the public understanding of public health issues, especially in relation to accommodation of the immigrant population.
There needs to be generally understood that there can be no public health without the protection of the health of refugees and migrants. The demonisation of the refugee population which has been observed lately – especially at a time when efforts should be made for their smooth integration into the social fabric and labour market of the country – does not defend the real interests of citizens and irreparably harms the democratic principles of the country.
World Health Organisation
“The right to COVID-19 preparedness, prevention and control for refugees and migrants should be exercised through non-discriminatory, child- and gender- sensitive comprehensive laws and national policies and practices. The health conditions experienced by refugees and migrants, including those with COVID-19 infections, should not be used as an excuse for imposing arbitrary restrictions, stigmatization, detention, deportation and other forms of discriminatory practices.” (Excerpt from WHO interim guidance, 17 April 2020).
European Centre for Disease Prevention and Control
“Whilst there is no evidence to suggest that SARS-CoV-2 transmission is higher amongst migrants and refugees, environmental factors such as overcrowding in reception and detention centres may increase their exposure to the disease. Outbreaks in reception and detention centres can also spread quickly in the absence of adequate prevention measures.”
“There is no evidence that quarantining whole camps effectively limits transmission of SARS-CoV-2 in settings of reception and detention, or provides any additional protective effects for the general population, outside those that could be achieved by conventional containment and protection measures.” (Excerpts from Technical Report, 15 June 2020)
Médecins Sans Frontières
“The extension of the measures restricting the movement of asylum-seekers who live in accommodation centres will further reduce their already limited access to basic services and medical care and, in the current phase of the COVID-19 epidemic, it cannot be justified from a public health perspective. So far, there have been no confirmed cases in any of the island reception facilities, a fact which means that their population is not a danger. On the contrary, it is in danger. This kind of discrimination stigmatises and marginalises refugees, asylum-seekers and immigrants, it is not justified from a public health perspective and it increases the vulnerability of this population in the face of the epidemic. Measures for public health should above all protect people, especially those in high-risk groups, such as the elderly and patients with chronic diseases. They should not trap them in overcrowded camps with limited access to water and toilets, where it is clearly impossible to implement prevention and protection measures for the COVID-19 virus. Médecins Sans Frontières continues to demand the transfer of people belonging to vulnerable groups (the elderly, people with chronic diseases) away from the reception centres to safe accommodation, where they can apply public health protection measures.”
Médecins du Monde
“Despite the widespread perception that there is a link between migrating populations and the introduction or spread of infectious diseases, there is no systematic correlation between the two. In “closed populations”, such as Reception and Identification Centres (RICs) or accommodation facilities, the virus can be transmitted very quickly relative to the rest of the population. This is due to concentration and bad health conditions and further highlights the need for decongestion and the transfer of those people to alternative forms of accommodation.”
Ilias Kondilis, Associate Professor ΠΦΥ (Primary Health Care) – Public Health, and Alexis Benos, professor of Health, Social and ΠΦΥ – Laboratory of Primary Health Care, General Medicine and Health Services Research, Faculty of Medicine Α.Π.Θ (Aristotle University of Thessaloniki):
“The ban on movement in reception centres and accommodation facilities for refugees, immigrants and asylum-seekers for a total of 125 days during the pandemic (the corresponding ban in the general population lasted 43 days) and its continuous extension without any scientific evidence is not an appropriate means for controlling the COVID-19 epidemic. On the contrary, it is a practice which inevitably increases the stigma, the marginalisation and isolation of those already heavily vulnerable refugee populations in our country, at the same time further increasing the risks of mass spread of the COVID-19 virus to those incarcerated populations. The fundamental means, on an individual level, for the prevention of COVID-19, remain the respect of hygiene rules and the observance of social distancing, by avoiding crowds. These basic rules of personal prevention are by nature impossible to comply with in RIC’s, due to the living conditions. The removal of unjustified movement restrictions in RICs, or their decongestion and the immediate relocation of the more vulnerable refugees/immigrants to safe facilities in the community are the only scientifically proven policies to guard against COVID-19, both as concerns the protection of refugee/immigrant populations and the protection of the general population”.
Demelza Haurat and Noor Rijnberg, doctors
“Let’s try to imagine what will be the psychological state of someone who lives under confinement, together with 17.000 other people, in temperatures of 33 degrees, in camps like Moria, where tensions are already high. The limiting of free movement exacerbates psychological discomfort, despair and violence. We experience it everyday in our clinic where we record an increase in cases of panic disorder, sexual and domestic violence”
The undersigned organisations:
Αctionaid
Hellas
Amnesty International -Διεθνής Αμνηστία
Are you Syrious?
ΑΝΤΙΓΟΝΗ-Κέντρο
Πληροφόρησης και Τεκμηρίωσης για το
Ρατσισμό, την Οικολογία, την Ειρήνη και
τη Μη Βία
AΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων
Γιατροί του Κόσμου – Ελλάδα
Defence for Children International – Eλλάδα
Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού
Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι
Greek Council for Refugees (GCR)
Εqual Rights Beyond Europe
Help Refugees
HIAS
Ελλάδας
HumanRights360
ΙΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ- MEDIN
INTERSOS
Hellas
Κέντρο Ημέρας Βαβέλ
Legal Centre Lesvos
Mobile
Info
Team
Thessaloniki
Οικολογικό Κίνημα Θεσσαλονίκης
Refugee
Legal
Support
SolidarityNow
Συμβίωση – Σχολή Πολιτικών Σπουδών στην Ελλάδα, Δίκτυο Συμβουλίου της Ευρωπης
Terre
des hommes Hellas
Thalassa of Solidarity