A nationwide ban on “all unnecessary movement” has been introduced in Greece, to prevent the spread of COVID-19. However, the national measures fall far short of the disproportionate restrictions imposed on the migrant community three days earlier – which have effectively facilitated their mass detention in camps where hygiene conditions are dire, and where few measures have been taken to prepare for, let alone prevent, an outbreak.
Restrictions on movement are a necessary response to the virus, when applied systematically and in combination with robust healthcare measures. In Lesvos, neither of these conditions are met.
Across Greece, those leaving their place of residence must carry a paper or send an SMS that indicates – from a set of reasons, including personal exercise, visiting the bank or going to the supermarket – why they are outside the house. Yet reasons that are valid across the country are, unsurprisingly, abandoned in favour of far stricter rules for migrants.
Since 19 March, migrants must gain police or security authorities’ written permission before leaving the refugee camps in Moria and Kara Tepe – the two main state run refugee camps in Lesvos. Only one member of each family can leave the camps per week, a measure that is strictly enforced – despite the fact that no such restriction exists for people living in towns and cities across Greece. Those without written permission will be blocked from leaving by police – either at the camps’ exits, or at checkpoints on the roads that lead to the city of Mytiline – and will not be able to board public buses. An increased number of police units have been deployed around the camps, to enforce these restrictions.
Furthermore, the restrictions on migrant mobility have not been paired with any preventative healthcare measures. Instead, they have led to multiple human rights abuses, and exposed the community to far greater risk of the spread of COVID-19:
– The ability to practice “social distancing” in Moria camp is impossible: over 20, 000 people are now detained together, in facilities designed for a seventh of that number, crowding together in lines for food, the bathroom, and within their own living structures. Beyond the physical risks, containment in such dire conditions has led to a well-documented mental health crisis, and on Friday, a twenty-year-old man apparently commit suicide in the camp. The expansion of the camp’s detention infrastructure will further isolate the migrant community, with foreseeable and devastating consequences.
– On Wednesday, a national holiday, one individual residing in Moria camp was suffering from a high fever – a known symptom of COVID-19. He could find no open health clinic in Moria Camp, yet when he attempted to leave the camp in order to visit a doctor, he was refused by police who said that he first needed a referral from an internal clinic. He was sent back into the camp. Thanks to coordination between Legal Centre Lesvos and Medical Volunteers International, he was visited by a volunteer doctor who happened to be inside the camp at the time. Without such collaboration, he had no prospect of timely assistance.
– In Kara Tepe camp, residents must request permission from camp security to leave the site, which will be granted for an allotted time – for example only one hour is allowed to leave the camp for shopping for food. Trips to a specified supermarket (located outside of Mytiline) are allowed every seven days; those who need to visit a pharmacy in town must show their prescription, before they are allowed to leave; and those who wish to see a doctor or visit the hospital have been told that, instead, they will be treated in the camp’s clinic. Those who have a fever and who visit the camp’s clinic are reportedly given paracetamol, and told to return to their containers.
– Prior to restrictions being imposed on the camps, approximately ten families were transferred from Kara Tepe camp to mainland Greece. The containers they had lived in remain empty, as all transfers into Kara Tepe camp have stopped since the imposition of limits on migrant movement. Hundreds of vulnerable individuals are living in chronically overcrowded Moria camp, including families with newborn children and immuno-compromised elderly folk. Transfer to Kara Tepe, where movement restrictions apply but where living conditions are far superior, would transform their quality of life – and protect them from the risks of a COVID-19 outbreak. Instead, those containers remain empty.
– The Greek government announced this week that financial support, provided through the UNHCR cash assistance program, would be delayed until ATMs can be constructed inside camps – furthering the infrastructure for the isolation and containment of the migrant community. There appear to be no plans to make up for the loss of cash assistance, which – though minimal (approximately 90€/month) – allowed individuals to cover their basic needs, such as hygiene products, child-specific food, clothing or bedding, all of which are limited in camp.
Conditions for new arrivals to Greece are even bleaker. Those who manage to survive the dangerous sea crossing from Turkey – under increasingly hostile surveillance by the Hellenic Coast Guard – are immediately detained upon arrival in make-shift detention areas guarded by police. There have so far been two mass transfers of post-1 March arrivals to two main detention camps on mainland Greece: Malakassa and Serres.
In Malakassa, more than 1, 300 people – including elderly people, infants and heavily pregnant women – are detained. The camp is split into three sections, separated by fences; in one section, which houses over 450 people, there is just one portable toilet to each fifteen people. Access to running water is sporadic, and hygiene products have only been distributed once in the past two weeks. Precautions to prevent an outbreak of COVID-19 are therefore impossible. Furthermore, detainees have only been given a thin mat and blanket to sleep with, despite the cold weather. Many have complained that they, and their children, are becoming ill.
In Serres, detainees – including members of the same family – have been split between two sections of the camp, which are separated by fences. Conditions in both, however, are dire. There is little to no electricity, making it near impossible for detainees to charge their phones and communicate with their loved ones, solidarity groups, and lawyers. There are just seven toilets shared between over six hundred detainees, and two hours of running water per day. The camp has been visited just once by a doctor, who only saw children’s cases. Legal actors have been unable to access their clients, despite making repeated requests to management authorities. Human rights abuses are built into the structure of these detention camps.
New arrivals face the same uncertainty as those detained in the previous few weeks. At present, 24 individuals – including 5 children – are detained in the Mytiline port, where they have been caged in a small area since 22 March. They have access to one toilet, and only a public bus for shelter from the elements. Since they arrived, they have not been able to bathe, nor been provided any non-food assistance by the state.
Through coordination with other actors, including No Border Kitchen, we have distributed blankets, toothbrushes, soap and a change of clothes; however, access remains strictly restricted. Detainees have been unable to charge their mobile phones since they arrived, and therefore have not even been able to contact their loved ones – let alone legal actors. We have only been able to communicate with the detainees by shouting back and forth through the fence. Lawyers have only been granted port access to visit specific, named clients – and without knowing the identity of detainees, it is difficult for the few legal actors on the island to reach them. Moreover, despite having been held for more than a week, individuals in the port are yet to be issued a detention order that would give even a pretension of legitimacy to their confinement.
The disproportionate restrictions that apply to migrants’ movement are not being taken to protect public health. Were that the case, the immediate improvement of camps’ health and sanitation infrastructure would be underway; so too would the evacuation of vulnerable and immuno-compromised migrants. From Moria camp to Malakassa, and across Greece, migrants are being confined to inhumane conditions where they are at extreme risk of a wilfully uncontrolled – and uncontrollable – COVID-19 outbreak.
The COVID-19 outbreak is being instrumentalised by states across the world to achieve pre-existing policy objectives, which coterminously exposes the ongoing prioritisation of economic function over human life. While it has provided cover for the Greek government’s extension of the detention estate and their expanded control over migrant mobility, those who are unable to work from home – such as those in public services or in factories – are continuing to operate as normal, at great risk of exposure to and infection by COVID-19. Unless migrants and citizens alike organise to resist the subjugation of their safety to the objectives of the state, the insidious policies introduced under the cover of this pandemic will endure far beyond the virus itself.
ΟΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΕΓΚΛΩΒΙΖΟΥΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΕ ΑΝΘΥΓΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ, ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΞΕΣΠΑΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ COVID-19
Μια πανελλήνια απαγόρευση των «περιττών μετακινήσεων» αποφασίστηκε στην Ελλάδα, για να αποφευχθεί η εξάπλωση του COVID-19. Ωστόσο, τα επακόλουθα εθνικά μέτρα απέχουν πολύ από τους δυσανάλογους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στην κοινότητα των μεταναστών τρεις ημέρες νωρίτερα – πράγμα που διευκόλυνε αποτελεσματικά τη μαζική τους κράτηση σε στρατόπεδα όπου οι συνθήκες υγιεινής είναι δύσκολες και όπου λίγα μέτρα έχουν ληφθεί για να προετοιμάσουν το έδαφος έναντι ενός ξεσπάσματος του ιού.
Οι περιορισμοί στη μετακίνηση είναι μια απαραίτητη απάντηση στον ιό, όταν εφαρμόζονται συστηματικά και σε συνδυασμό με ισχυρά μέτρα υγειονομικής περίθαλψης. Στη Λέσβο, καμία από αυτές τις προϋποθέσεις δεν πληρείται.
Σε όλη την Ελλάδα, όσοι εγκαταλείπουν τον τόπο διαμονής τους πρέπει να φέρουν ένα χαρτί ή να στείλουν ένα SMS που δικαιολογεί – για διάφορους λόγους, συμπεριλαμβάνοντας την προσωπική άσκηση, την επίσκεψη στην τράπεζα ή στο σούπερ μάρκετ – γιατί είναι έξω από το σπίτι. Ωστόσο, οι λόγοι που ισχύουν σε ολόκληρη τη χώρα είναι, χωρίς έκπληξη, εγκαταλελειμμένοι υπέρ των πολύ αυστηρότερων κανόνων για τους μετανάστες.
Από τις 19 Μαρτίου, οι μετανάστες πρέπει να αποκτήσουν γραπτή άδεια από τις αστυνομικές αρχές ή τις αρχές ασφαλείας πριν εγκαταλείψουν τα στρατόπεδα προσφύγων στις περιοχές της Μόριας και του Καρά Τεπέ – τα δύο κύρια κρατικά προσφυγικά στρατόπεδα στη Λέσβο. Μόνο ένα μέλος κάθε οικογένειας μπορεί να βγει από τα στρατόπεδα την εβδομάδα, ένα μέτρο που εφαρμόζεται αυστηρά – παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει τέτοιος περιορισμός για τα άτομα που ζουν σε πόλεις σε ολόκληρη την Ελλάδα. Εκείνοι που δεν έχουν γραπτή άδεια θα εμποδιστούν να φύγουν από την αστυνομία – είτε στις εξόδους των στρατοπέδων είτε στα σημεία ελέγχου στους δρόμους που οδηγούν στην πόλη της Μυτιλήνης – και δεν θα μπορέσουν να επιβιβαστούν σε δημόσια λεωφορεία. Αυξημένος είναι ο αριθμός των αστυνομικών μονάδων γύρω από τα στρατόπεδα, για την επιβολή αυτών των περιορισμών.
Επιπλέον, οι περιορισμοί της μετακίνησης των μεταναστών δεν έχουν συνδυαστεί με προληπτικά μέτρα υγειονομικής περίθαλψης. Εν αντιθέσει, έχουν οδηγήσει σε πολλαπλές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχουν εκθέσει την κοινότητα σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο εξάπλωσης του COVID-19:
• Είναι αδύνατο να ασκείται η «κοινωνική απόσταση» στον καταυλισμό της Μόριας: πάνω από 20.000 άνθρωποι κρατούνται σήμερα συγκεντρωμένοι σε εγκαταστάσεις που έχουν σχεδιαστεί για το ένα έβδομο από αυτόν τον αριθμό, συνωστίζονται σε γραμμές για φαγητό, μπάνιο και στο εσωτερικό των δομών που φιλοξενούνται. Πέρα από τους φυσικούς κινδύνους, η συγκράτηση σε τόσο δύσκολες συνθήκες οδήγησε σε μια καλά τεκμηριωμένη κρίση ψυχικής υγείας και την Παρασκευή ένας άνδρας είκοσι ετών, όπως όλα δείχνουν, αυτοκτόνησε στο στρατόπεδο. Η επέκταση της υποδομής κράτησης του στρατοπέδου θα απομονώσει περαιτέρω την κοινότητα των μεταναστών, με προβλέψιμες και καταστροφικές συνέπειες.
• Την Τετάρτη, ημέρα εθνικής εορτής, ένα άτομο που κατοικούσε στον καταυλισμό της Μόριας ανέβασε υψηλό πυρετό – ένα γνωστό σύμπτωμα του COVID-19. Δεν μπορούσε να βρει ανοικτή κλινική υγείας στο στρατόπεδο της Μόριας, αλλά όταν προσπάθησε να φύγει από το στρατόπεδο για να επισκεφτεί έναν γιατρό, δεν του επετράπη από την αστυνομία, η οποία δήλωσε ότι χρειάζεται πρώτα παραπομπή από μια εσωτερική κλινική. Εστάλη πίσω στο στρατόπεδο. Χάρη στο συντονισμό μεταξύ του Legal Centre Lesvos και του Medical Volunteers International, επισκέφτηκε έναν εθελοντή γιατρό που έτυχε να βρίσκεται μέσα στο στρατόπεδο την προκείμενη στιγμή. Χωρίς τέτοια συνεργασία, δεν υπήρχε προοπτική έγκαιρης βοήθειας.
• Στο στρατόπεδο του Καρά Τεπέ, οι κάτοικοι πρέπει να ζητήσουν άδεια από την ασφάλεια της κατασκήνωσης για να εγκαταλείψουν την περιοχή, η οποία θα χορηγηθεί για καθορισμένο χρόνο – για παράδειγμα, επιτρέπεται μόνο μία ώρα να εγκαταλείψει κάποιος το στρατόπεδο για να προμηθευτεί φαγητό. Η μεταφορές σε ένα συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ (που βρίσκεται έξω από τη Μυτιλήνη) επιτρέπονται κάθε επτά ημέρες: όσοι χρειάζονται να επισκεφθούν ένα φαρμακείο στην πόλη πρέπει να δείξουν τη συνταγή τους, προτού τους επιτραπεί να φύγουν: και εκείνοι που επιθυμούν να δουν έναν γιατρό ή να επισκεφτούν το νοσοκομείο, τους έχουν πει ότι θα πρέπει να απευθυνθούν στην κλινική του στρατοπέδου. Όσοι έχουν πυρετό και που επισκέπτονται την κλινική του στρατοπέδου, σύμφωνα με πληροφορίες, τους έχει δοθεί παρακεταμόλη, και τους συστήνεται να επιστρέψουν στα κοντέινερ τους.
• Πριν από την επιβολή περιορισμών στα στρατόπεδα, περίπου δέκα οικογένειες μεταφέρθηκαν από τον καταυλισμό του Καρά Τεπέ στην ηπειρωτική Ελλάδα. Τα κοντέινερ στα οποία διέμεναν παραμένουν άδεια, καθώς όλες οι μεταφορές στο στρατόπεδο του Καρά Τεπέ έχουν σταματήσει μετά την επιβολή περιορισμών στη μετακίνηση των μεταναστών. Εκατοντάδες ευάλωτα άτομα ζουν στον χρόνια υπεράριθμο καταυλισμό της Μόριας, συμπεριλαμβανομένων των οικογενειών με νεογέννητα παιδιά και ηλικιωμένων ανθρώπων με αδύναμο ανοσοποιητικό. Η μεταφορά στο Καρά Τεπέ, όπου ισχύουν περιορισμοί κυκλοφορίας, αλλά όπου οι συνθήκες διαβίωσης είναι πολύ καλύτερες, θα μεταμόρφωναν την ποιότητα ζωής τους και θα τους προστατεύαν από τους κινδύνους ενός ξεσπάσματος του COVID-19. Αντιθέτως, τα κοντέινερ αυτά παραμένουν κενά.
• Η ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι η οικονομική υποστήριξη που παρέχεται μέσω του προγράμματος παροχής βοήθειας σε μετρητά της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες θα καθυστερήσει μέχρι να είναι εφικτή η κατασκευή ΑΤΜ μέσα στα στρατόπεδα – επεκτείνοντας τη βάση για την απομόνωση και τον περιορισμό της κοινότητας των μεταναστών. Φαίνεται ότι δεν προβλέπεται να αντισταθμιστεί η απώλεια της βοήθειας σε μετρητά, η οποία – αν και ελάχιστη (περίπου 90 € / μήνα) – επέτρεπε στα άτομα να καλύπτουν τις βασικές τους ανάγκες, όπως προϊόντα υγιεινής, τρόφιμα για παιδιά, τα οποία είναι περιορισμένα στο στρατόπεδο.
Οι συνθήκες για τους νέο-αφιχθέντες στην Ελλάδα είναι ακόμα πιο ζοφερές. Όσοι καταφέρνουν να επιβιώσουν από την επικίνδυνη θαλάσσια διέλευση από την Τουρκία – κάτω από την όλο και πιο εχθρική επιτήρηση από το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα – κρατούνται αμέσως μετά την άφιξή τους σε περιοχές κράτησης που επιτηρούνται από την αστυνομία. Μέχρι στιγμής υπήρξαν δύο μαζικές μετακινήσεις αφίξεων μετά την 1η Μαρτίου σε δύο κύρια στρατόπεδα κράτησης στην ηπειρωτική Ελλάδα: τη Μαλακάσα και τις Σέρρες. Στη Μαλακάσα, περισσότεροι από 1.300 άνθρωποι – συμπεριλαμβανομένων των ηλικιωμένων, των βρεφών και των πολύ εγκύων γυναικών – βρίσκονται υπό κράτηση. Το στρατόπεδο χωρίζεται σε τρία τμήματα, χωρισμένα από περιφράξεις. Στο ένα τμήμα, το οποίο φιλοξενεί πάνω από 450 άτομα, υπάρχει μόνο μία φορητή τουαλέτα για κάθε δεκαπέντε άτομα. Η πρόσβαση στα τρεχούμενα νερά είναι σποραδική και τα προϊόντα υγιεινής διανεμήθηκαν μόνο μία φορά τις τελευταίες δύο εβδομάδες.
Οι προφυλάξεις για την πρόληψη της εμφάνισης εστίας του COVID-19 είναι συνεπώς αδύνατες. Επιπλέον, οι κρατούμενοι έλαβαν μόνο ένα λεπτό στρώμα και μια κουβέρτα για να κοιμηθούν, παρά τον κρύο καιρό. Πολλοί έχουν παραπονεθεί ότι αυτοί και τα παιδιά τους αρρωσταίνουν.
Στις Σέρρες, οι κρατούμενοι – συμπεριλαμβανομένων των μελών της ίδιας οικογένειας – έχουν χωριστεί μεταξύ δύο τμημάτων του καταυλισμού, τα οποία χωρίζονται από περιφράξεις. Ωστόσο, οι συνθήκες και στις δύο είναι κακές. Υπάρχει λίγος ή και καθόλου ηλεκτρισμός, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο για τους κρατούμενους να φορτίσουν τα τηλέφωνά τους και να επικοινωνούν με τους αγαπημένους τους, ομάδες αλληλεγγύης και δικηγόρους. Υπάρχουν μόνο επτά τουαλέτες που μοιράζονται μεταξύ περισσότερων από εξακοσίων κρατουμένων και δύο ώρες τρεχούμενου νερού την ημέρα. Το στρατόπεδο έχει επισκεφθεί μόλις μία φορά από γιατρό, ο οποίος είδε μόνο περιπτώσεις παιδιών. Οι νομικοί φορείς δεν μπόρεσαν να έχουν πρόσβαση στους πελάτες τους, παρά το γεγονός ότι υπέβαλαν επανειλημμένα αιτήματα προς τις διαχειριστικές αρχές. Οι καταχρήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενσωματώνονται στη δομή αυτών των στρατοπέδων κράτησης.
Οι νέες αφίξεις αντιμετωπίζουν την ίδια αβεβαιότητα με εκείνους που βρισκόταν υπό κράτηση τις προηγούμενες εβδομάδες. Επί του παρόντος, 24 άτομα – συμπεριλαμβανομένων 5 παιδιών – κρατούνται στο λιμένα της Μυτιλήνης, όπου έχουν τοποθετηθεί σε μικρό χώρο από τις 22 Μαρτίου. Έχουν πρόσβαση σε μια τουαλέτα, και μόνο ένα δημόσιο λεωφορείο για καταφύγιο από τον καιρό. Από τη στιγμή που έφθασαν, δεν είχαν την δυνατότητα να κάνουν μπάνιο, ούτε έλαβαν κάποια επιπλέον παροχή βοήθειας εκτός φαγητού.
Με τον συντονισμό με άλλους φορείς, συμπεριλαμβανομένης της No Border Kitchen, έχουμε διανείμει κουβέρτες, οδοντόβουρτσες, σαπούνι και αλλαξιές ρούχων. Ωστόσο, η πρόσβαση παραμένει αυστηρά περιορισμένη. Οι κρατούμενοι δεν μπόρεσαν να φορτίσουν τα κινητά τους τηλέφωνα από τη στιγμή που έφθασαν και επομένως δεν μπόρεσαν καν να έρθουν σε επαφή με τους αγαπημένους τους – πόσο μάλλον τους νομικούς φορείς . Ήταν εφικτό μόνο να επικοινωνήσουμε με τους κρατούμενους φωνάζοντας πίσω και μπροστά από το φράχτη. Οι δικηγόροι έχουν λάβει πρόσβαση σε λιμάνια μόνο για να επισκεφθούν συγκεκριμένους πελάτες, και χωρίς να γνωρίζουν την ταυτότητα των κρατουμένων, είναι δύσκολο για τους λίγους νομικούς φορείς του νησιού να τους προσεγγίσουν. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι έχουν κρατηθεί για περισσότερο από μια εβδομάδα, τα άτομα που βρίσκονται στο λιμάνι δεν τους έχει εκδοθεί ακόμη διαταγή κράτησης, η οποία θα έδινε ακόμη και μια προοπτική νομιμότητας στον περιορισμό τους.
Οι δυσανάλογοι περιορισμοί που ισχύουν για τους μετανάστες, δεν λαμβάνονται για την προστασία της δημόσιας υγείας. Εάν συνέβαινε αυτό, η άμεση βελτίωση των υποδομών υγείας και αποχέτευσης των στρατοπέδων θα ήταν σε εξέλιξη. Το ίδιο ισχύει και για την εκκένωση των ευάλωτων και μεταναστών με εξασθενημένο ανοσοποιητικό. Από το στρατόπεδο της Μόριας στη Μαλακάσα και σε ολόκληρη την Ελλάδα, οι μετανάστες περιορίζονται σε απάνθρωπες συνθήκες όπου διατρέχουν τον κίνδυνο να εκδηλώσουν μια εσκεμμένα ανεξέλεγκτη – και μη διαχειρίσιμη- εστία COVID-19.
Η επιδημία COVID-19 εργαλειοποιείται από τα κράτη σε όλο τον κόσμο για να επιτύχει τους προϋπάρχοντες στόχους πολιτικής και εκθέτει εξ ‘ολοκλήρου την συνεχιζόμενη ιεράρχηση των οικονομικών λειτουργιών πάνω από την ανθρώπινη ζωή. Παρόλο που έχει καλυφθεί η επέκταση των δομών κράτησης από την ελληνική κυβέρνηση και ο αυξημένος έλεγχος της μετανάστευσης, όσοι δεν μπορούν να εργαστούν από το σπίτι – όπως σε δημόσιες υπηρεσίες ή σε εργοστάσια – συνεχίζουν να λειτουργούν κανονικά, με κίνδυνο έκθεσης και μόλυνσης από το COVID-19. Αν οι μετανάστες και οι πολίτες δεν οργανωθούν για να αντισταθούν στην υποταγή της ασφάλειας τους στους στόχους του κράτους, οι ύπουλες πολιτικές που εισήχθησαν κάτω από την κάλυψη αυτής της πανδημίας θα διαρκέσουν πολύ περισσότερο από τον ίδιο τον ιό.
LAS RESTRICCIONES DISCRIMINATORIAS A LA CIRCULACIÓN MANTIENE AÚN MÁS A LOS MIGRANTES EN CONDICIONES INSALUBRES – Y CON RIESGO DE BROTE DE COVID-19
En Grecia se ha introducido una prohibición nacional a “todo movimiento innecesario” para evitar la propagación del COVID-19. Sin embargo, las subsiguientes medidas nacionales distan mucho de las restricciones desproporcionadas que fueron impuestas hace tres días a la comunidad de migrantes y que, en la práctica, han facilitado su detención masiva en campamentos donde las condiciones de higiene son pésimas y donde se han adoptado pocas medidas para prepararse para un brote, y mucho menos para prevenirlo.
Las restricciones a la circulación son una respuesta necesaria al virus, cuando se aplican sistemáticamente y en combinación con medidas sanitarias sólidas. En Lesvos no se cumple ninguna de esas condiciones.
En toda Grecia, los que salen de su lugar de residencia deben llevar un papel o enviar un SMS que indique – a partir de una serie de razones, incluyendo el ejercicio personal, la visita al banco o ir al supermercado – por qué están fuera de casa. Sin embargo, las razones que son válidas en todo el país se abandonan, como era de esperar, en favor de normas mucho más estrictas para los migrantes.
Desde el 19 de marzo, los migrantes deben obtener un permiso escrito de la policía o las autoridades de seguridad antes de salir de los campamentos de refugiados de Moria y Kara Tepe, los dos principales campamentos de refugiados administrados por el Estado en Lesbos. Sólo un miembro de cada familia puede salir de los campamentos por semana, medida que se aplica estrictamente, a pesar de que no existe tal restricción para las personas que viven en pueblos y ciudades de toda Grecia. La policía impedirá que salgan de los campamentos a quienes no tengan un permiso escrito, ya sea en las salidas de los campamentos o en los puestos de control de las carreteras que conducen a la ciudad de Mitiline, y no podrán subir a los autobuses públicos. Se ha desplegado un mayor número de unidades de policía alrededor de los campamentos, para hacer cumplir estas restricciones.
Además, las restricciones a la movilidad de los migrantes no han ido acompañadas de ninguna medida de atención sanitaria preventiva. En cambio, han dado lugar a múltiples abusos de los derechos humanos y han expuesto a la comunidad a un riesgo mucho mayor de propagación de COVID-19:
– La capacidad de practicar el “distanciamiento social” en el campo de Moria es imposible: más de 20.000 personas están ahora detenidas juntas, en instalaciones diseñadas para una séptima parte de ese número, hacinadas en filas para la comida, el baño y dentro de sus propias estructuras de vivienda. Más allá de los riesgos físicos, el confinamiento en condiciones tan nefastas ha provocado una crisis de salud mental bien documentada, y el viernes, un hombre de 20 años parece haberse suicidado en el campamento. La ampliación de la infraestructura de detención del campamento aislará aún más a la comunidad de migrantes, con consecuencias previsibles y devastadoras.
– El miércoles, día festivo nacional, un residente en el campo de Moria tuvo una fiebre alta, un síntoma conocido de COVID-19. No pudo encontrar ninguna clínica de salud abierta en el campo de Moria, pero cuando intentó salir del campamento para visitar a un médico, la policía se negó a hacerlo, diciendo que primero necesitaba una remisión a una clínica interna. Fue enviado de vuelta al campo. Gracias a la coordinación entre el Legal Centre Lesvos y Medical Volunteers International, fue visitado por un médico voluntario que casualmente se encontraba en el interior del campamento en ese momento.Sin esa colaboración, no habría habido posibilidades reales de obtener asistencia médica.
– En el campamento de Kara Tepe, los residentes deben pedir permiso a la seguridad del campamento para salir , y éste se les concederá por un tiempo determinado; por ejemplo, sólo se permite una hora para salir del campo para comprar comida. Se permiten salidas a un supermercado determinado (situado fuera de Mytiline) cada siete días; quienes necesiten visitar una farmacia en la ciudad deben mostrar su receta médica antes de que se les permita salir; y a quienes deseen ver a un médico o visitar el hospital se les ha dicho que, en cambio, serán atendidos en la clínica del campamento. Se ha informado de que a los que tienen fiebre y visitan la clínica del campamento se les da paracetamol y se les dice que vuelvan a sus contenedores. �
– Antes de que se impusieran restricciones a los campamentos, se trasladó a unas diez familias del campamento de Kara Tepe a la Grecia continental. Los contenedores en los que habían vivido permanecen vacíos, ya que todos los traslados al campamento de Kara Tepe han cesado desde la imposición de límites a la circulación de los migrantes. Cientos de personas vulnerables viven en el campamento de Moria, que sufre una superpoblación crónica , entre ellas familias con niños recién nacidos y ancianos con problemas inmunológicos. El traslado a Kara Tepe, donde se aplican restricciones a la circulación pero donde las condiciones de vida son muy superiores, transformaría su calidad de vida y los protegería de los riesgos de un brote de COVID-19. En cambio, esos contenedores permanecen vacíos. �
– El gobierno griego anunció esta semana que el apoyo financiero, proporcionado a través del programa de asistencia en efectivo del ACNUR, se retrasará hasta que se puedan construir cajeros automáticos dentro de los campamentos – fomentando la infraestructura para el aislamiento y la contención de la comunidad de migrantes. No parece haber planes para compensar la pérdida de la asistencia en efectivo, que -aunque mínima (aproximadamente 90 euros/mes)- permitió a las personas cubrir sus necesidades básicas, como productos de higiene, alimentos específicos para niños, ropa o ropa de cama, todas ellas limitadas en el campamento.
Las condiciones para los recién llegados a Grecia son aún más desoladoras. Quienes logran sobrevivir a la peligrosa travesía marítima desde Turquía, bajo la vigilancia cada vez más hostil de la Guardia Costera Helénica, son detenidos inmediatamente a su llegada en zonas de detención improvisadas vigiladas por la policía. Hasta ahora ha habido dos traslados masivos de llegadas posteriores al 1 de marzo a dos campos de detención principales en la Grecia continental: Malakassa y Serres.
En Malakassa, más de 1.300 personas, incluyendo ancianos, bebés y mujeres embarazadas, están detenidas. El campamento está dividido en tres secciones, separadas por vallas; en cada sección, que alberga a más de 450 personas, sólo hay un baño portátil por cada quince personas. El acceso al agua corriente es esporádico, y sólo se han distribuido productos de higiene una vez en las dos últimas semanas. Por lo tanto, es imposible tomar precauciones para evitar un brote de COVID-19. Además, a los detenidos sólo se les ha dado una esterilla fina y una manta para dormir, a pesar del frío. Muchos se han quejado de que ellos, y sus hijos, se están poniendo enfermos.
En Serres, los detenidos, incluidos los miembros de la misma familia, han sido divididos en dos secciones del campo, que están separadas por vallas. Las condiciones en ambas, sin embargo, son terribles. Hay poca o ninguna electricidad, lo que hace casi imposible que los detenidos carguen sus teléfonos y se comuniquen con sus seres queridos, grupos de solidaridad y abogados. Sólo hay siete inodoros compartidos entre más de seiscientos detenidos, y dos horas de agua corriente al día. El campamento ha sido visitado una sola vez por un médico, que sólo veía casos de niños. Los actores jurídicos no han podido acceder a sus clientes, a pesar de que han hecho repetidas solicitudes a las autoridades de gestión. Los abusos de los derechos humanos están incorporados en la estructura de estos campamentos de detención.
Los recién llegados se enfrentan a la misma incertidumbre que los detenidos en las semanas anteriores. En la actualidad, 24 personas, entre ellas 5 niños, están detenidas en el puerto de Mytiline, donde están enjauladas en una pequeña zona desde el 22 de marzo. Tienen acceso a un baño, y sólo un autobús público para protegerse de la intemperie. Desde que llegaron, no han podido bañarse, ni han recibido ninguna ayuda no alimentaria del Estado.
Mediante la coordinación con otros actores, incluyendo No Border Kitchen, hemos distribuido mantas, cepillos de dientes, jabón y una muda de ropa; sin embargo, el acceso sigue estando estrictamente restringido. Los detenidos no han podido cargar sus teléfonos móviles desde que llegaron y, por lo tanto, ni siquiera han podido ponerse en contacto con sus seres queridos, y mucho menos con los actores legales. Sólo hemos podido comunicarnos con los detenidos gritando a través de la valla. A los abogados sólo se les ha concedido acceso al puerto para visitar a clientes concretos y nombrados, y sin conocer la identidad de los detenidos, es difícil que los pocos actores jurídicos de la isla puedan llegar a ellos. Además, a pesar de haber estado detenidos durante más de una semana, todavía no se ha emitido una orden de detención a las personas que se encuentran en el puerto, lo que daría por lo menos una pretensión de legitimidad a su confinamiento.
Las restricciones desproporcionadas que se aplican a la circulación de los migrantes no se toman para proteger la salud pública. Si así fuera, se estaría llevando a cabo una mejora inmediata de la infraestructura sanitaria y de saneamiento de los campamentos; también lo haría la evacuación de los migrantes vulnerables e inmunocomprometidos. Desde el campo de Moria hasta Malakassa, y a través de toda Grecia, los migrantes están siendo confinados en condiciones inhumanas donde corren un riesgo extremo de un brote de COVID-19 deliberadamente incontrolado – e incontrolable.
El brote de COVID-19 está siendo instrumentalizado por los estados de todo el mundo para lograr objetivos de política preexistentes, y expone de manera consustancial a la actual priorización de la función económica por encima de la vida humana. Mientras que ha dado cobertura a la ampliación del estado de alerta del gobierno griego y a su mayor control sobre la movilidad de los migrantes, aquellos que no pueden trabajar desde sus casas – como los que están en los servicios públicos o en las fábricas – siguen operando con normalidad, con un gran riesgo de exposición e infección por COVID-19. A menos que los migrantes y los ciudadanos se organicen para resistir la subyugación de su seguridad a los objetivos del Estado, las insidiosas políticas introducidas al amparo de esta pandemia perdurarán mucho más allá del propio virus.