ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Άλλη μία προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εναντίον του Ελληνικού Κράτους επιδιώκει αποκατάσταση για μαζική επαναπροώθηση από τις Ελληνικές Αρχές στο Αιγαίο.
Στις 12 Απριλίου 2021, το Legal Center Lesvos (LCL) υπέβαλε νέα προσφυγή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) σχετικά με επιχειρήσεις επαναπροωθήσεων στην περιοχή του Αιγαίου από την Ελληνική Ακτοφυλακή. Στην παρούσα υπόθεση, δικηγόρος του LCL εκπροσωπεί 11 Σύριους υπηκόους που ήταν μέρος μιας ομάδας 180-200 ατόμων που επαναπροωθήθηκανβίαια από την Ελλάδα στην Τουρκία στις 20-21 Οκτωβρίου 2020.
Η υπόθεση παρουσιάστηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εκείνη την εποχή συμπεριλαμβάνοντας εκτενές αποδεικτικό υλικό που επιβεβαιώνει τις μαρτυρίες των επιζώντων, όπως τοποθεσίες GPS, ρεπορτάζ στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, φωτογραφίες και βιντεοσκοπημένο υλικό. Οι 11 που διεξάγουν αυτόν τον δικαστικό αγώνα στο ΕΔΑΔ ήταν μέρος μιας ομάδας 180 έως 200 μεταναστών, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 40 παιδιών και μιας εγκύου γυναίκας, την οποία α οι ελληνικές αρχές απέλασαν συλλογικά στην Τουρκία, σε μια βίαιη και μαζική επιχείρηση στη Μεσόγειο θάλασσα που διήρκεσε πάνω από 24 ώρες με τη συμμετοχή πολλαπλών σκαφών της Ελληνικής Ακτοφυλακής, συμπεριλαμβανομένου και ενός σκάφους Αναζήτησης και Διάσωσης.
Η ομάδα κατεύθυνε ένα αλιευτικό σκάφος, με την πρόθεση να ζητήσει άσυλο στην Ιταλία, όταν βρέθηκε σε κίνδυνο λόγω κακοκαιρίας στη θάλασσα το πρωί της 20ης Οκτωβρίου 2020, κοντά στο νησί της Κρήτης, γεγονός που την ώθησε να ζητήσει τη βοήθεια των ελληνικών αρχών και της Ύπατης Αρμοστείας. Ακολουθώντας τις οδηγίες της Ελληνικής Ακτοφυλακής, εισήλθαν στα ελληνικά χωρικά ύδατα και με την υπόσχεση της διάσωσης περίμεναν εκεί για πάνω από πέντε ώρες. Όπως φαίνεται σε βίντεο αντί για διάσωση ή παροχή τροφίμων, νερού ή ασφάλειας, η ομάδα των μεταναστών δέχθηκε αιφνιδιαστική και βίαιη επίθεση, το βράδυ, από μασκοφόρους «κομάντο» με μαύρη στολή χωρίς διακριτικά, που επιχειρούσαν από σκάφη της Ελληνικής Ακτοφυλακής και οι οποίοι τους επιτέθηκαν, έκλεψαν τα υπάρχοντά τους, και τους απείλησαν με περαιτέρω βία, αν τυχόν προσπαθούσαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα. Στη συνέχεια τα μέλη της ομάδας μεταφέρθηκαν βίαια σε δύο πλοία της Ελληνικής Ακτοφυλακής, στα οποία αναγκάστηκαν να περάσουν τη νύχτα στο κατάστρωμα, χωρίς φαγητό, νερό ή οποιαδήποτε συνδρομή, μέχρι τελικά στις 21 Οκτωβρίου να εγκαταλειφθούν σε διάφορες αναξιόπλοες και στερούμενες μηχανής σωσίβιες λέμβους κοντά στην τουρκική ακτή.
Το LCL υποστήριξε εν προκειμένω ότι οι ελληνικές αρχές που διέπραξαν τη συλλογική απέλαση παραβίασαν το δικαίωμα των 11 ατόμων στη ζωή σύμφωνα με το άρθρο 2 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΕΣΔΑ), την απαγόρευση των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ, το δικαίωμά τους στην ελευθερία και την ασφάλεια σύμφωνα με το άρθρο 5 της ΕΣΔΑ και του δικαιώματος τους για πραγματική προσφυγή και μη επαναπροώθησης βάσει των άρθρων 3 και 13 της ΕΣΔΑ.
Αυτή η υπόθεση είναι η πέμπτη κατά σειρά για την οποία προσφεύγει το LCL εναντίον της Ελλάδας ενώπιον του ΕΔΑΔ σχετικά με εκτενώς τεκμηριωμένα περιστατικά συλλογικών απελάσεων στην περιοχή του Αιγαίου. Σε κάθε μία από τις περιπτώσεις, οι μετανάστες που είχαν φτάσει στην Ελλάδα με την πρόθεση να ζητήσουν άσυλο, υπέστησαν βία, ταπείνωση και βασανιστήρια στα χέρια των ελληνικών αρχών και τελικά εγκαταλείφθηκαν στη θάλασσα χωρίς μέσα να παραμείνουν ασφαλείς ή να ζητήσουν βοήθεια.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακή σε αυτήν την περίπτωση είναι η ύπουλη και προφανώς προσχεδιασμένη φύση της συλλογικής απέλασης. Οι ελληνικές αρχές λέγοντας επανειλημμένα ψέματα στους επιβάτες του αλιευτικού σκάφους – οι οποίοι βρίσκονταν σε ευάλωτη και αγωνιώδη κατάσταση, αφού είχαν μόλις επιβιώσει από μία καταιγίδα, κατά τη διάρκεια της οποίας όλες οι προμήθειες τους έπεσαν στη θάλασσα- σκόπιμα και επανειλημμένα τους παραπλανούσαν για να πιστέψουν ότι θα διασωθούν και αντίθετα τους επιτέθηκαν και τους επαναπροώθησανσυλλογικά στην Τουρκία.
O αριθμός του προσωπικού, των σκαφών και του εξοπλισμού που κινητοποιήθηκαν όπως και ο βαθμός συντονισμού που απαιτήθηκε όσο διάρκεσε το περιστατικό, είναι επίσης αξιοσημείωτος, καθώς τουλάχιστον 5 επίσημα σκάφη της Ελληνικής Ακτοφυλακής, 4 ή 5 ταχύπλοα σκάφη και ελαφριές φουσκωτές βάρκες υψηλών επιδόσεων (RHIBs) όπως και 7 σωσίβιες λέμβοι αναπτύχθηκαν κοντά στην Κρήτη και διεξήγαγαν την επιχείρηση επαναπροώθησης, στην οποία περίπου 200 άτομα μεταφέρθηκαν για πάνω από 200 χιλιόμετρα, από την ακτή της Κρήτης πίσω στα τουρκικά χωρικά ύδατα σε δύο ξεχωριστές επιχειρήσεις.
Όπως έχει ήδη επισημανθεί από το LCL και διάφορες άλλες ομάδες παρακολούθησης και ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι παράνομες πράξεις που διαπράχθηκαν από τις ελληνικές αρχές στην παρούσα υπόθεση δεν είναι μεμονωμένες αλλά τουναντίον αποτελούν μέρος μιας συνεχιζόμενης συστηματικής και διαδεδομένης πρακτικής που εφαρμόζουν οι ελληνικές αρχές τον τελευταίο χρόνο (ιδίως από τον Μάρτιο του 2020), η οποία ισοδυναμεί με έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Παρά τις εκτενείς αποδείξεις, τις εκθέσεις, τις έρευνες και τις καταγγελίες τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο, οι ελληνικές αρχές εξακολουθούν να αρνούνται ότι γίνονται επαναπροωθήσεις.
Η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που δεν έχει απαγορεύσει ρητά τις συλλογικές απελάσεις και το νομικό σύστημα της Ελλάδας δεν παρέχει επαρκή ένδικα μέσα για την αποκατάσταση της σοβαρότητας των διεθνών παραβιάσεων και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που συνεπάγονται συλλογικές απελάσεις, πόσο μάλλον το πολιτικό συμφέρον να διερευνήσει σοβαρά αυτά τα εγκλήματα. Έτσι, το ΕΔΑΔ έχει καταστεί έσχατη λύση για έναν αυξανόμενο αριθμό επιζώντων.
Οι χρονικοί ορίζοντες του ΕΔΑΔ υποδεικνύουν ότι μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να εξεταστούν τέτοιες αιτήσεις, ενώ ο εξατομικευμένος χαρακτήρας των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως εκδικάζεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ECtHR) συνήθως δεν αποτυπώνει τον συστηματικό χαρακτήρα των μαζικών απελάσεων. Ωστόσο, στο παρόν συγκείμενο απόλυτης ατιμωρησίας για τα φρικαλέα αυτά εγκλήματα αξίζει να ακολουθήσουμε όλα τα νομικά μέσα που διατίθενται για τους επιζώντες των επαναπροωθήσεων. Αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι η ουσιαστική δικαιοσύνη για τους επιζώντες των μαζικών απελάσεων θα πρέπει να περιλαμβάνει ασφαλείς και νόμιμες οδούς προς την Ευρώπη και να δώσει ένα αποφασιστικό τέλος στο συνοριακό καθεστώς της Ευρώπης- φρούριο, αυτό της αποτροπής με κάθε ανθρώπινο κόστος, και το οποίο έχει ως λογική κατάληξη τη θεαματική βία των επαναπροωθήσεων, όπως στην περίπτωση που εξετάζουμε.
Για συνεντεύξεις ή ερωτήσεις επικοινωνήστε με:
- Natassa Ntailiani +30 694 425 1704 (Ελληνικά, Αγγλικά, Γερμανικά)
- Marion Bouchetel +30 697 761 9003 (Γαλλικά, Αγγλικά, Ισπανικά).
*******************
Press release
26 April 2021
New case filed against Greece in European Court, for massive pushback operation of over 180 migrants caught in storm near Crete
On 12 April 2021, the Legal Centre Lesvos (LCL) filed a new complaint before the European Court of Human Rights (ECtHR) regarding “pushback” operations in the Aegean Region by the Hellenic Coast Guard. In the present case, LCL’s lawyer represents 11 Syrian nationals who were part of a group of 180-200 people violently expelled from Greece to Turkey on 20-21 October 2020.
The case was reported on social media at the time and includes extensive evidence corroborating survivors’ testimonies, such as GPS locations, media reports, photographs and video footage. The 11 who are bringing this litigation to the ECtHR were part of a group of between 180 to 200 migrants, including at least 40 children and one pregnant woman, who Greek authorities collectively expelled to Turkey in a violent and massive coordinated operation carried out for over more than 24 hours in the Mediterranean Sea, and involving multiple vessels of the Hellenic Coast Guard including one Search and Rescue vessel.
The group was navigating on board a fishing boat, with the intention of seeking asylum in Italy when they fell into distress at sea on the morning of 20 October 2020, near the island of Crete, prompting them to request assistance from the Greek authorities and the UNHCR. Under instruction of the Hellenic Coast Guard, they entered Greek territorial waters, and with the promise of being rescued they waited there for over five hours. As shown in video footage, far from being rescued or provided with food, water or safety equipment, the group was instead violently attacked, by surprise, at night, by masked ‘Commandos’ in black uniform without insignia, operating from Hellenic Coast Guard vessels, who assaulted them, stole their belongings, and threatened them with further violence if they attempted to return to Greece. The group was then forcibly transferred to two different Hellenic Coast Guard vessels on which they were forced to spend the night outdoors, without food, water or any assistance, before being abandoned on 21 October on various motorless, unseaworthy, life rafts near the Turkish Coast.
LCL argued in the present case that Greek authorities who perpetrated the collective expulsion violated the 11 individuals’ right to life under Article 2 of the European Convention on Human Rights (ECHR), their right to be free from torture or inhuman or degrading treatment or punishment under Article 3 ECHR, their right to liberty and security under Article 5 ECHR, and their right to effective remedy and non refoulement under Articles 3 and 13 ECHR.
This complaint is the fifth legal action filed by the LCL against Greece before the ECtHR concerning extensively evidenced incidents of collective expulsions in the Aegean region. In each case, migrants who had arrived to Greece with the intention to seek asylum, were instead met with violence, humiliation, and torture at the hands of Greek authorities, eventually being abandoned at sea without means to stay safe or to call for rescue.
Particularly striking in this case is the insidious and apparently premeditated nature of the collective expulsion. The Greek authorities repeatedly lied to the passengers of the fishing boat – who were in a vulnerable state of distress after surviving a storm and losing their supplies overboard – intentionally and repeatedly misleading them into believing they would be rescued, and instead attacked and collectively expelled them to Turkey.
The number of staff, vessels, equipment and coordination mobilised during this incident is also extraordinary in that at least 5 official vessels of the Hellenic Coast Guard, 4 to 5 speed boats and RHIBs and 7 life rafts were deployed near Crete and carried out the pushback operation, in which approximately 200 people were transported over 200 km from the coast of Crete back to Turkish territorial water in two separate operations.
As already highlighted by LCL and several other monitoring and human rights groups, the illegal acts committed by Greek authorities in this case are not isolated and instead form part of an ongoing systemic and widespread practice implemented by the Greek authorities over the last year (in particular since March 2020), which amount to crimes against humanity. Despite extensive evidence, reports, investigations and denunciations at both national and international levels, the Greek authorities continue to deny that pushbacks are taking place.
Greece is one of the few European countries that has not explicitly prohibited collective expulsions, and Greece’s legal system does not provide adequate criminal remedy to redress the gravity of the international and human rights law violations entailed in collective expulsions, much less the political interest to seriously investigate these crimes. The ECtHR has thus become a court of last resort for a growing number of survivors. The ECtHR timelines mean that it could take years for such applications to even be considered, while the individualised character of human rights violations as adjudicated at the ECtHR normally fail to capture the systematic nature of collective expulsions. However, in the current context of absolute impunity for these atrocity crimes it is worth pursuing all remedies available for pushback survivors. This does not change the fact that meaningful justice for survivors of collective expulsions must include safe and legal routes to Europe, and a decisive end to fortress Europe’s border regime of deterrence at any human cost, which has as its logical endpoint the spectacular violence of pushbacks such as this one.
Press contacts – For interviews or questions please contact:
- Natasha Ntailiani +30 694 425 1704 (Greek, English, German)
- Marion Bouchetel +30 697 761 9003 (French, English, Spanish).