7 April 2022
On the 29th of March, the Greek National Transparency Authority (NTA) issued a press release announcing the conclusion of a 3-month investigation on the management of migration flows to the Greek territory as well as the relevant international journalistic reports on informal forced returns (pushbacks).
It is recalled that NTA’s investigation was launched at the request of the Minister of Migration and Asylum, following the publication of an 8-month journalistic investigation by Lighthouse Reports and nine more European media platforms, which referred to a “system” of illegal forced returns in Greece and Croatia and the direct involvement of special units of security forces assigned with the task to “chase asylum applicants away from the E.U.”.
It is also recalled that the issue of pushbacks in Greece has caused multiple interventions by the European Commission, which, in September 2021, vetoed the release of a € 15,83 million emergency fund to Greece, setting as a prerequisite the establishment of an independent mechanism for the investigation of allegations on human rights violations at the country’s borders. More recently, the European Parliament’s Committee on Budgetary Control (CONT) decided by a qualified majority to postpone the decision on the discharge of the European Border and Coast Guard Agency (Frontex) 2020 accounts. CONT’s decision invoked, inter alia, the failure of the Agency to create a serious incidents reporting mechanism, as well as the fact that the Agency’s management was aware but deliberately avoided to report violations of fundamental rights at the EU’s external borders and specifically in Greece, as per the summary of a report by the European Anti-Fraud Office (OLAF), which was presented before the CONT on the 28th of February**.
In this context, it is deeply concerning that the NTA decided to announce the findings of its investigation through a press release, thus leaving a large amount of questions unanswered, such as if and to what extent it took into consideration the 540 cases of illegal pushbacks recorded by the UN Refugee Agency (UNHCR) in Greece, the range of actors that were approached for the purposes of the investigation, as well as the broader methodology used to corroborate its findings. On the contrary, unexpectedly, NTA conducted part of the investigation with “the support of the Forensic Science Division (FSD)”, i.e. with the support of a Central Office of the Hellenic Police, officers of which, similarly to the Coast Guard’s, are the alleged perpetrators of the illegal pushbacks at the borders and in the Greek territory. Furthermore, it should also be mentioned that dozens of illegal pushback cases against Greece are pending before the European Court of Human Rights and the Human Rights Committee of the UN.
Consequently, the NTA failed to provide essential information which might have provided an answer on the issue of pushbacks in Greece, as required from an independent authority. It is also noted that NTA is not a constitutionally established independent authority, does not meet the ten requirements/points of the UN institutions and the European Network of National Human Rights Institutions (ENNHRI) for the establishment of an independent and effective national border monitoring mechanism of fundamental rights at the Greek borders, while, as highlighted in a recent study, it does not have the required specialization on border issues.
In any case, while the NTA does not meet the criteria to conduct an independent investigation on the allegations regarding pushbacks, we request the publication of the full report of this investigation, in order for its methodology and conclusions to be available for evaluation, to ensure the accountability of the implicated actors and to preserve the public’s trust to national authorities*****.
** European Parliament, “MEPs withhold discharge of EU border control agency Frontex’ accounts”, 31 March 2022: https://bit.ly/3J8ZdGD and “EP committee asks for part of Frontex budget to be frozen”, 27 September 2021: https://bit.ly/38uSgTF; Marquardt, Question for written answer E-000861/2022 to the Commission, https://bit.ly/3uTGLfV; EfSyn, “They are hiding the findings on Frontex”, 2 April 2022, available (Greek): https://bit.ly/3j9J7C6; Der Spiegel, “Pressure Growing on Frontex Chief from Pushbacks Investigation”, 21 March 2022: https://bit.ly/37jdGT7.
***** According to the relevant case-law of the ECtHR on the elements of an effective investigation,, “[t]here must be a sufficient element of public scrutiny of the investigation or its results to secure accountability in practice as well as in theory, maintain public confidence in the authorities’ adherence to the rule of law and prevent any appearance of collusion in or tolerance of unlawful acts” [Anguelova v. Bulgaria, no. 38361/97, § 140, ECHR 2002-IV]
Signatory Organizations
Action for Women
Amnesty International
Changemakers Lab
Diotima Centre
ECHO100PLUS
Fenix Humanitarian Legal Aid
Greek Council for Refugees (GCR)
Greek Forum of Migrants
Greek Forum of Refugees
Hellenic League for Human Rights (HLHR)
HIAS Greece
HumanRights360
Human Rights Legal Project
I HAVE RIGHTS (IHR)
International Rescue Committee Hellas (IRC)
Irida Women’s Center
Legal Centre Lesvos
Melissa Network of Migrant Women in Greece
Mobile Info Team
Refugee Legal Support (RLS)
Refugee Support Aegean (RSA)
Symbiosis-School of Political Studies in Greece, Council of Europe Network
Still I Rise
The HOME Project
7 Απριλίου 2022
Με δελτίο τύπου της στις 29 Μαρτίου, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ) ανακοίνωσε την ολοκλήρωση 3μηνης έρευνας που διεξήγαγε ως προς τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών στην ελληνική επικράτεια και τα διαλαμβανόμενα σε διεθνή δημοσιογραφική έρευνα περί άτυπων αναγκαστικών επιστροφών (επαναπροωθήσεων).
Υπενθυμίζεται πως η έρευνα της ΕΑΔ ξεκίνησε με αίτημα του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, μετά τη δημοσίευση 8μηνης δημοσιογραφικής έρευνας της ομάδας Lighthouse Reports και 9 ακόμη ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης, η οποία έκανε λόγο για ένα «σύστημα» παράνομων επαναπροωθήσεων στην Ελλάδα και την Κροατία και για την άμεση εμπλοκή σε αυτό ειδικών μονάδων των υπηρεσιών ασφάλειας, επιφορτισμένων να «κυνηγούν αιτούντες άσυλο από την ΕΕ».
Υπενθυμίζεται, επίσης, πως το ζήτημα των επαναπροωθήσεων στην Ελλάδα έχει προκαλέσει επανειλημμένως τις παρεμβάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία τον Σεπτέμβριο του 2021 έθεσε βέτο στην αποδέσμευση εκτάκτων κονδυλίων ύψους € 15,83 εκατομμυρίων προς την Ελλάδα, θέτοντας ως προϋπόθεση την ίδρυση ενός ανεξάρτητου μηχανισμού διερεύνησης των καταγγελιών για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα σύνορα της χώρας. Προσφάτως, δε, η Επιτροπή Ελέγχου του Προϋπολογισμού του Ευρωκοινοβουλίου (CONT) αποφάσισε με αυξημένη πλειοψηφία την αναβολή της απόφασης εκκαθάρισης των λογαριασμών του 2020 του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex). Μεταξύ των επικαλούμενων λόγων για αυτή την απόφαση της CONT ήταν η αποτυχία του Οργανισμού να δημιουργήσει έναν μηχανισμό αναφοράς σοβαρών περιστατικών, αλλά και το ότι η Διοίκηση του Οργανισμού γνώριζε και σκοπίμως απέφυγε να αναφέρει τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και δη στην Ελλάδα, σύμφωνα και με σύνοψη έκθεσης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), η οποία παρουσιάσθηκε ενώπιον και της CONT στις 28 Φεβρουαρίου**.
Σε αυτό το πλαίσιο, προβληματισμό γεννά η επιλογή της ΕΑΔ να ανακοινώσει τα πορίσματα της έρευνάς της μέσω ενός δελτίου τύπου, αφήνοντας έτσι σωρεία αναπάντητων ερωτημάτων, όπως το αν και σε τι βαθμό έλαβε υπόψη τις 540 περιπτώσεις παράνομων επαναπροωθήσεων που έχει καταγράψει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, το εύρος των δρώντων στους οποίους απευθύνθηκε για τους σκοπούς της έρευνας, όπως και την ευρύτερη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε προς επίρρωση των πορισμάτων. Απεναντίας, εντύπωση προκαλεί ότι η ΕΑΔ διεξήγαγε μέρος της έρευνας «με τη συνδρομή της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών (ΔΕΕ)», δηλαδή με Κεντρική Υπηρεσία της Ελληνικής Αστυνομίας, στελέχη της οποίας, όπως και του Λιμενικού, αποτελούν τους φερόμενους ως δράστες των παράνομων επαναπροωθήσεων στα σύνορα και στο ελληνικό έδαφος. Σημειωτέον, δε, ότι δεκάδες υποθέσεις παράνομων επαναπροωθήσεων κατά της Ελλάδας εκκρεμούν ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Κατά συνέπεια η ΕΑΔ απέτυχε να παρέχει απαραίτητες πληροφορίες που ενδεχομένως να μπορούσαν να παρέχουν μια απάντηση επί του θέματος των επαναπροωθήσεων στην Ελλάδα, ως απαιτείται στις ανεξάρτητες αρχές. Επισημαίνεται, δε, πως η ΕΑΔ δεν είναι συνταγματικώς κατοχυρωμένη ανεξάρτητη αρχή, δεν πληροί τα δέκα σημεία/συστάσεις οργανισμών του ΟΗΕ και του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΝNHRI) για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου και αποτελεσματικού εθνικού μηχανισμού παρακολούθησης θεμελιωδών δικαιωμάτων στα σύνορα στην Ελλάδα, ενώ όπως επισημαίνεται και σε πρόσφατη μελέτη, δεν διαθέτει την απαραίτητη ειδίκευση σε θέματα συνόρων.
Σε κάθε περίπτωση, καίτοι η συγκεκριμένη Αρχή δεν πληροί τις προϋποθέσεις για έναν ανεξάρτητο έλεγχο των καταγγελιών σχετικά με τις επαναπροωθήσεις, αιτούμαστε τη δημοσίευση της εν λόγω έκθεσης έρευνας στο σύνολο της, προκειμένου να μπορεί να αξιολογηθεί η μεθοδολογία και τα αντίστοιχα πορίσματα αυτής, να διασφαλιστεί η λογοδοσία των εμπλεκόμενων φορέων αλλά και η διατήρηση της εμπιστοσύνης του κοινού στις αρχές****.
** Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, “MEPs withhold discharge of EU border control agency Frontex’ accounts”, 31 Μαρτίου 2022: https://bit.ly/3J8ZdGD και “EP committee asks for part of Frontex budget to be frozen”, 27 Σεπτεμβρίου 2021: https://bit.ly/38uSgTF; Marquardt, Question for written answer E-000861/2022 to the Commission, https://bit.ly/3uTGLfV; ΕφΣυν, «Κρύβουν το πόρισμα για Frontex», 2 Απριλίου 2022: https://bit.ly/3j9J7C6; Der Spiegel, “Pressure Growing on Frontex Chief from Pushbacks Investigation”, 21 Μαρτίου 2022, διαθέσιμο (αγγλικά): https://bit.ly/37jdGT7.
***** Σύμφωνα και με σχετική νομολογία του ΕΔΔΑ για τα στοιχεία μίας αποτελεσματικής έρευνας, “[t]here must be a sufficient element of public scrutiny of the investigation or its results to secure accountability in practice as well as in theory, maintain public confidence in the authorities’ adherence to the rule of law and prevent any appearance of collusion in or tolerance of unlawful acts” [Anguelova v. Bulgaria, no. 38361/97, § 140, ECHR 2002-IV]
Οι Υπογράφουσες Οργανώσεις
Διεθνής Αμνηστία
Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ)
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών
Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων
Ίριδα Κέντρο Γυναικών
Κέντρο Διοτίμα
Μέλισσα – Δίκτυο Μεταναστριών στην Ελλάδα
Συμβίωση-Σχολή Πολιτικών Σπουδών στην Ελλάδα, Δίκτυο Συμβουλίου της Ευρώπης
Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)
Action for Women
Changemakers Lab
ECHO100PLUS
Europe Must Act
Fenix Humanitarian Legal Aid
HIAS Ελλάδος
HumanRights360
Human Rights Legal Project
I HAVE RIGHTS (IHR)
International Rescue Committee Hellas (IRC)
Legal Centre Lesvos
Mobile Info Team
Refugee Legal Support (RLS)
Still I Rise
The HOME Project