No Monitoring of Fundamental Rights Violations in Greece Without Independent and Effective Mechanisms
–ΕΛΛΗΝΗΚΑ ΠΑΡΑΚΑΤΩ–
Greece must guarantee independent and effective monitoring of violations of the human rights of refugees and migrants to restore the rule of law, following the European Commission request to the Greek authorities for an investigation of a push back of refugees by the Hellenic Coast Guard on Lesvos island, documented by the New York Times. The Greek authorities have entrusted the National Transparency Authority (NTA) with the investigation.
Effective investigations of human rights violations and of ill-treatment by law enforcement bodies should ensure independence, impartiality, thoroughness and victim involvement in line with European and international law standards. Non-compliance of the Greek justice system therewith has led to a series of condemnations against Greece by the European Court of Human Rights, including in the recent cases of Safi, Torosian and Β.Υ.
However, the investigations carried out so far by the NTA do not comply with effectiveness requirements, as illustrated in the case of investigations into the use of Predator spyware and of the report on allegations of push backs further to Lighthouse Reports publications. We recall that the NTA has not yet released its report on the investigation launched in December 2021 regarding the push back of a Frontex interpreter to Turkey from the Evros region, albeit completed since the end of November according to the Greek government.
Serious concerns as to the effectiveness of the NTA are corroborated by the European Parliament. Its Civil Liberties, Justice and Home Affairs (LIBE) Committee noted last March that the Authority “does not seem to be effective and concerns have been raised about its independence”, while the recent report of the PEGA inquiry committee urged the Greek government to “ensure the independence of the National Transparency Authority (EAD) leadership”.
Whereas the European Commission systematically refers to additional mechanisms for monitoring of push backs in Greece such as the Fundamental Rights Officer (FRO) of the Ministry of Migration and Asylum, the European Commissioner for Home Affairs recently confirmed that the independent monitoring mechanism promised by the Greek government to the EU is “still not there”.
As regards the FRO in particular, we recall the severe objections levelled by state institutions in relation to the body’s impartiality and effectiveness. The FRO is a single-member administrative body selected by a commission composed by a majority of the competent Ministries of Migration and Asylum, Citizen Protection, and Shipping and Island Policy. Moreover, the FRO’s mandate does not cover border management, as the legal framework solely refers to “reception of third-country nationals and procedures for granting international protection”. Finally, seven months after the announcement of the FRO’s appointment on 2 December 2022, no information or contact details have been published and secondary legislation specifying his functions and responsibilities has not yet been issued.
Without independent and effective institutions lawfully and credibly investigating human rights violations, Greece cannot guarantee monitoring in line with rule of law principles.
Amnesty International
Choose Love
Danish Refugee Council (DRC)
Doctors Without Borders – Greek Section
Equal Rights Beyond Borders
Fenix – Humanitarian Legal Aid
Greek Council for Refugees (GCR)
Hellenic League for Human Rights (HLHR)
HIAS Greece
Human Rights Watch (HRW)
I Have Rights
International Rescue Committee (IRC) Hellas
Legal Centre Lesvos
Lesvos Solidarity
Lighthouse Relief
Network for Children’s Rights (NCR)
Project Armonia
Refugee Legal Support (RLS)
Refugee Support Aegean (RSA)
Vouliwatch
Yoga and Sports with Refugees
Χωρίς ανεξάρτητους και αποτελεσματικούς μηχανισμούς, δεν διερευνώνται οι παραβιάσεις δικαιωμάτων στην Ελλάδα
Επιτακτική για την αποκατάσταση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα παραμένει η διασφάλιση ανεξάρτητων και αποτελεσματικών μηχανισμών διερεύνησης των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων των προσφύγων και μεταναστών, μετά το αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προς τις ελληνικές αρχές για διερεύνηση του περιστατικού επαναπροώθησης προσφύγων από το Λιμενικό Σώμα στη Λέσβο που καταγράφηκε στο τελευταίο ρεπορτάζ των New York Times και την ανάθεση από τις ελληνικές αρχές της διενέργειας της έρευνας στην Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ).
Η αποτελεσματικότητα της διερεύνησης των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των περιστατικών αυθαιρεσίας από σώματα ασφαλείας προϋποθέτει τη διεξαγωγή ανεξάρτητης, αμερόληπτης και ενδελεχούς έρευνας, με συμμετοχή των φερόμενων θυμάτων, σύμφωνα με τους κανόνες του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου. Η μη συμμόρφωση της δικαιοσύνης με τα παραπάνω εχέγγυα έχει οδηγήσει σε σωρεία καταδικαστικών αποφάσεων κατά της χώρας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, με πρόσφατα παραδείγματα τις Safi, Torosian και Β.Υ.
Οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί από την ΕΑΔ δεν πληρούν τα εχέγγυα αποτελεσματικότητας, με εμβληματικά παραδείγματα την έρευνά της για τη χρήση του λογισμικού Predator και την έκθεση έρευνας των καταγγελιών επαναπροωθήσεων σε συνέχεια δημοσιευμάτων των Lighthouse Reports. Επισημαίνουμε ότι δεν έχει δημοσιευθεί μέχρι σήμερα η έκθεση της έρευνας που ανατέθηκε στην ΕΑΔ τον Δεκέμβριο του 2021 σχετικά με την επαναπροώθηση διερμηνέα της Frontex στην Τουρκία από την περιοχή του Έβρου, περατωθείσας ήδη από τα τέλη Νοεμβρίου 2022 σύμφωνα με την Ελληνική Κυβέρνηση.
Τις σοβαρές επιφυλάξεις της κοινωνίας των πολιτών για την αποτελεσματικότητα της ΕΑΔ επιβεβαιώνει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, του οποίου η Επιτροπή Δημοσίων Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων (LIBE) τόνισε τον περασμένο Μάρτιο ότι η Αρχή «δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματική και έχουν διατυπωθεί ανησυχίες σχετικά με την ανεξαρτησία της». Το, δε, πρόσφατο πόρισμα της ειδικής επιτροπής PEGA ζητά από την Ελληνική Κυβέρνηση «να διασφαλίσει την ανεξαρτησία της ηγεσίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας (ΕΑΔ)».
Παρά τις συστηματικές αναφορές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε έτερους μηχανισμούς για τη διερεύνηση των επαναπροωθήσεων στην Ελλάδα, όπως ο Υπεύθυνος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, η Ευρωπαία Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων επιβεβαιώνει με πρόσφατη δήλωσή της ότι ο ανεξάρτητος μηχανισμός διερεύνησης που είχε εγγυηθεί η Ελληνική Κυβέρνηση στην ΕΕ «ακόμη δεν υπάρχει».
Ιδίως και σε ό,τι αφορά τον Υπεύθυνο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, υπογραμμίζουμε τις σοβαρές επιφυλάξεις που έχουν εκφραστεί από θεσμικά όργανα της Πολιτείας ως προς την αμεροληψία και την αποτελεσματικότητα του θεσμού αυτού. Μεταξύ άλλων ο Υπεύθυνος Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αποτελεί μονοπρόσωπο διοικητικό όργανο, το οποίο επιλέγεται από Επιτροπή, την πλειοψηφία της οποίας εκ του νόμου αποτελούν στελέχη των συναρμόδιων Υπουργείων Μετανάστευσης και Ασύλου, Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. Επιπλέον, η διαχείριση των συνόρων εκφεύγει του πεδίου αρμοδιοτήτων του Υπευθύνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, καθώς ο νόμος αναφέρεται μόνο στην «υποδοχή πολιτών τρίτων χωρών και τις διαδικασίες χορήγησης διεθνούς προστασίας». Τέλος, επτά μήνες μετά την ανακοίνωση του διορισμού του Υπεύθυνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στις 2 Δεκεμβρίου 2022, δεν έχει διατεθεί δημόσια καμία πληροφορία ή στοιχείο επικοινωνίας του, ενώ δεν έχει εκδοθεί ακόμη η κοινή υπουργική απόφαση για την εξειδίκευση της λειτουργίας και των αρμοδιοτήτων του.
Χωρίς ανεξάρτητους και αποτελεσματικούς θεσμούς για τη σύννομη και αξιόπιστη διερεύνηση των παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι ελληνικές αρχές δεν δύνανται να εγγυηθούν έρευνες σύμφωνες με τις αρχές του κράτος δικαίου.
Αλληλεγγύη Λέσβου
Γιατροί χωρίς Σύνορα – Ελληνικό Τμήμα
Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (DRC)
Διεθνής Αμνηστία
Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού (ΔΔΠ)
Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ)
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)
Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW)
Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)
Choose Love
Equal Rights Beyond Borders
Fenix – Humanitarian Legal Aid
HIAS Ελλάδος
I Have Rights
International Rescue Committee (IRC) Hellas
Legal Centre Lesvos
Lighthouse Relief
Project Armonia
Refugee Legal Support (RLS)
Vouliwatch
Yoga and Sports with Refugees