Η υπόθεση των 35 στη Μόρια: αδικία κι ατιμωρησία διάρκειας 15 μηνών

Report in English here.

Την Πέμπτη, 18 Οκτωβρίου, οι τελευταίοι των 35 της Μόριας αφέθηκαν ελεύθεροι από την κράτηση. Η αποφυλάκιση ήρθε μετά από ένα χρόνο και τρεις μήνες από την ημέρα που οι 35 άντρες συνελήφθησαν αυθαίρετα και με σκληρή αστυνομική βία σε μια επιδρομή στον καταυλισμό της Μόριας όπου είχαν γίνει ειρηνικές διαμαρτυρίες στις 18 Ιουλίου του 2017.

Παρότι το Νομικό Κέντρο της Λέσβου επικροτεί την απελευθέρωση των 35 ανδρών, εμμένουμε στη άποψη ότι εξαρχής κανένας δεν έπρεπε να φυλακιστεί, πόσο μάλλον τιμωρητικά και παράνομα για 10 με 15 μήνες, όπως οι 35 της Μόριας.

Και μολονότι η ελευθερία από μια άδικη φυλάκιση είναι το ένα ζήτημα, η ελευθερία με την ευρύτερη της έννοια είναι ένα διαφορετικό ζήτημα. Το νομικό καθεστώς των 35 αντρών είναι αβέβαιο. Οι έξι έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ασύλου στην Ελλάδα αλλά η πλειοψηφία μάχεται κατά της απορριπτικής απόφασης των αιτήσεων ασύλου τους- με εφέσεις ή επακόλουθες αιτήσεις ασύλου που έγιναν παραδεκτές. Τρεις απελάθηκαν. Ένας απελάθηκε παράνομα χωρίς να έχουν εξαντληθεί τα εσωτερικά ένδικα μέσα στην Ελλάδα, ενώ κάποιος άλλος έχοντας υποστεί 9μηνη προφυλάκιση να υπόκειται σε κατάφορη δικαστική πλάνη δηλώνοντας την υποτιθέμενη «εθελούσια» απέλαση.

Παρά τη μεγάλη έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων έναντι αυτών, οι 32 εκ των 35 της Μόριας καταδικάστηκαν για το έγκλημα της επικίνδυνης σωματικής βλάβης κατά αστυνομικών σε κατάφορα άδικες ποινικές δικαστικές διαδικασίες που διαδραματίστηκε στην Χίο τον Απρίλιο του 2018. Παρά το γεγονός ότι οι ποινική τους καταδίκη εφεσιβλήθη, αυτοί οι άντρες τώρα ζουν κάτω από την σκιά της 26μηνης αναστολής της ποινής φυλάκισης. Εν αντιθέσει, παρά τον μεγάλο αριθμό των βίντεο, αναφορών και μαρτυρικών καταθέσεων που αποδεικνύουν την αστυνομική βία κατά των 35 της Μόριας, ο δημόσιος κατήγορος αποφάσισε να τερματίσει την έρευνα της αστυνομικής βίας τον Ιούνιο του 2018. Το επιχείρημά τους για να κλείσουν την έρευνα ήταν ότι οποιαδήποτε χρήση βίας από μέρους της αστυνομίας δικαιολογούνταν εξαιτίας της αντίστασης των 35 της Μόριας στην σύλληψή τους. Αυτό παρά το γεγονός ότι και οι 35 της Μόριας είχαν κριθεί αθώοι στην κατηγορία της αντίστασης κατά την σύλληψη τους.

Από την βιαιότητα της ελληνικής αστυνομίας, την ρατσιστική μαζική σύλληψη των 35 αντρών, την κατάφορα άδικη, τιμωρητική ποινική διαδικασία στην οποία υπεβλήθησαν, μέχρι την απελευθέρωσή τους από την προφυλάκιση τον Απρίλιο για την μεταφορά των περισσότερων απευθείας στο κέντρο κράτησης μεταναστών στη Μόρια, η υπόθεση των 35 της Μόριας κατά την διάρκεια των 15 μηνών αποτελεί έναν κατάλογο των μορφών θεσμικού ρατσισμού και κραυγαλέας παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με ατιμωρησία που υποβοηθήθηκε από τον συγκερασμό της βίας κατά των μεταναστών και των δικαιοδοτικών ποινικών συστημάτων στην Ευρώπη. Τα ακόλουθα χρονοδιαγράμματα που παρατίθενται με τους λεπτομερείς συνδέσμους θέτουν αυτά όσον τον δυνατόν καλύτερα.

18 Ιουλίου 2017: Αστυνομική βία και συλλήψεις

Κατά προσέγγιση στις 10:00 πρωινή ώρα, την Τρίτη 18 Ιουλίου του 2017, πρόσφυγες διαφορετικών εθνικοτήτων μαζεύτηκαν στη Μόρια για δεύτερη συνεχή μέρα ειρηνικών διαδηλώσεων, αποδοκιμάζοντας τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης και απαιτώντας το δικαίωμα στην ελευθερία της μετακίνησης για τον κάθε φυλακισμένο στην Λέσβο. Η διαμαρτυρία παρέμεινε ειρηνική και ήρεμη μέχρι το σημείο που η αστυνομία έφτασε γύρω στις 13:00 και ξεκίνησε να χρησιμοποιεί δακρυγόνα. Πολλοί πρόσφυγες παγιδεύτηκαν στην κατασκήνωση, μερικοί βρίσκονταν ήδη μέσα, δημιουργήθηκε αναστάτωση και μέσα στη Μόρια υπήρξαν συμπλοκές μεταξύ αρκετών διαδηλωτών και αστυνομικών που έριχναν δακρυγόνα και πέτρες. Μέχρι τις 15:00 ο καταυλισμός ηρέμησε. Ωστόσο, γύρω στις 16:00 τα ΜΑΤ που μόλις έφτασαν εισήλθαν στη Μόρια και με βίαιο τρόπο έκαναν έφοδο στο αφρικανικό τμήμα του καταυλισμού. Τράβηξαν κόσμο έξω από τους θαλάμους των κοντέινερ όπου ζούσαν, βιαιοπραγώντας ολοφάνερα κατά οποιουδήποτε συναντούσαν, ακόμα και κατά μίας εγκύου γυναίκα, και κατά τις 16:15 συνέλαβαν 35 ατομα. Οι 34 από τους 35 που συνελήφθησαν ήταν μαύροι. Ένας από τους συλληφθέντες μεταφέρθηκε επειγόντως στο νοσοκομείο λόγων των σοβαρών τραυμάτων που προκλήθηκαν από τους αστυνομικούς κατά την σύλληψη.

Λεπτομερείς αναφορές, λήψη βίντεο και μια καταγγελία της Διεθνούς Αμνηστίας, που ωθεί για έρευνα σχετικά με την αστυνομική βία επικαλούμενη πιθανό βασανιστήριο, μπορούν να βρεθεί εδώ: https://freethemoria35.wordpress.com/media-reports/

19 Ιουλίου: Εκκίνηση ποινικών διαδικασιών

Οι 34 που πέρασαν τη νύχτα στο αστυνομικό τμήμα της Μυτιλήνης οδηγήθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου της Μυτιλήνης ώστε ο δημόσιος κατήγορος να εκκινήσει τις ποινικές διαδικασίες εναντίον τους. Το άτομο που διεκομίσθη στο νοσοκομείο λόγω της αστυνομικής βίας παρέμεινε στο νοσοκομείο. Οι συλληφθέντες κατήγγειλαν ότι υπέστησαν βία από τους αστυνομικούς ξανά κατά την διάρκεια της παραμονής τους στο αστυνομικό τμήμα. Κάποιοι από τους άντρες αιμορραγούσαν από τα εμφανή τραύματα, ενώ τους αρνήθηκαν την παροχή ιατρικής βοήθειας. Πολλοί οδηγήθηκαν ενώπιον του δικαστηρίου ξυπόλυτοι. Ποινικές διαδικασίες εκκινήθηκαν από τον δημόσιο κατήγορο με έναν κατάλογο από όμοιες κατηγορίες:

1. Εμπρησμός με σκοπό διακινδύνευση της ζωής- κατά παράβαση του Άρθρου 264 του ελληνικού ποινικό κώδικα.

2. Επικίνδυνη σωματική βλάβη – κατά παράβαση του Άρθρου 309

3. Ζημία κατά της ξένης ιδιοκτησίας – κατά παράβαση Άρθρου 382

4. Χρήση ή απειλή βίας για τον εξαναγκασμό μιας υπηρεσίας ή δημόσιου υπαλλήλου να εκτελέσει μια πράξη μέσα στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του ή να απέχει από μια νόμιμη πράξη – κατά παράβαση του Άρθρου 167

• http://www.legalcentrelesbos.org/2017/07/20/hearing-tomorrow-at-mytilene-court-for-moria35/

21-22 Ιουλίου: Προκαταρκτική έρευνα

Ανακρίσεις από τον Ανακριτή διεξήχθησαν καθ’ όλη τη διάρκεια των δύο ημερών. Οι τέσσερις από τους 35 της Μόριας ανέβαλαν την διαδικασία αυτή λόγων της αδυναμίας του κράτους να τους χορηγήσει διερμηνείς των γλωσσών τους. Η διαδικασία αναβλήθηκε επίσης για το άτομο το οποίο διεκομίσθη στο νοσοκομείο.

Υπήρξαν διαμαρτυρίες συμπαράστασης έξω από τα δικαστήρια και τις δύο ημέρες. Πολλοί από τους 35 της Μόριας που συνελήφθησαν δεν παρευρέθησαν καν στις πρωινές ειρηνικές διαμαρτυρίες, πόσο μάλλον στις συμπλοκές μεταξύ των διαδηλωτών και των ΜΑΤ που επακολούθησαν μετά την εκτεταμένη χρήση αστυνομικής βίας από την χρήση δακρυγόνων. Αυτό οδήγησε μάρτυρες να συμπεράνουν ότι οι συλλήψεις ήταν παράνομες: ότι άνθρωποι είχαν στοχοποιηθεί λόγω της φυλής τους, της εθνικότητάς τους και της τοποθεσίας τους εντός του καταυλισμού κατά την στιγμή της αστυνομικής εφόδου, το οποίο έμοιαζε σαν σκοπίμως να τιμωρεί συνολικά όλους τους πρόσφυγες για την οργανωμένη και ειρηνική διαμαρτυρία. Υπήρχε απόλυτη έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων κατά των 35 της Μόριας.

Ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, κατά των 30 που ανακρίθηκαν από τον Ανακριτή ασκήθηκε επισήμως ποινική δίωξη για βαρύτατα εγκλήματα, όπως παρατέθηκαν παραπάνω, και η υπόθεση παραπέμφθηκε σε δίκη. Πολλοί φέρουν ακόμα πάνω τους εμφανή τραύματα και η πρόσβαση σε φαγητό, νερό και ιατρική φροντίδα ήταν περιορισμένη. Δεδομένης και της 48ωρης περιόδου μεταξύ της σύλληψής τους και της προκαταρκτικής διαδικασίας και της έλλειψης δικηγόρων στη Λέσβο, και οι 30 εκπροσωπήθηκαν από ένα μόνο συνήγορο από τον Νομικό Κέντρο.

Οι 12 εναγόμενοι υπέβαλαν επίσημα καταγγελίες στο δικαστήριο για εκτεταμένη χρήση αστυνομικής βίας. Πολλοί βρίσκονταν σε κατάσταση αδυναμίας και/ή σοβαρά προβλήματα της πνευματικής και σωματικής υγεία τους, γεγονός που αποκλείει την προφυλάκιση, που εν πάση περιπτώσει θα έπρεπε να αποτελέσει έσχατη λύση σύμφωνα με το ελληνικό και διεθνές δίκαιο. Ακόμα, η προφυλάκιση διατάχθηκε κατά και των 30 αντρών κατά το Άρθρο 282 του ελληνικού Κώδικα της Ποινικής Δικονομίας λόγω της βαρύτητας των κατηγοριών και της κρινόμενης έλλειψης κατάλληλης διεύθυνσης, παρότι όλοι ήταν εγγεγραμμένοι ως κάτοικοι του καταυλισμού της Μόριας.

• http://www.legalcentrelesbos.org/2017/07/30/free-the-moria-35/

25-26 Ιουλίου: Μεταφορά σε φυλακές εκτός της Λέσβου

Εν μέσω παραπληροφόρησης, έλλειψης διερμηνέων και καταγγελιών των εναγομένων για τον αστυνομικό εκφοβισμό και ρατσισμό, οι 30 άντρες για τους οποίους διατάχθηκε η προφυλάκισή τους μεταφέρθηκαν από την Λέσβο και μοιράστηκαν στις φυλακές της Χίου, του Κορυδαλλού και του Αυλώνα της Αθήνας, που ήταν ελλιπώς εξοπλισμένες για την μεταχείριση των μη ελληνόφωνων και που έκανε τις επισκέψεις των φίλων, οικογενειών και δικηγόρων εξαιρετικά δύσκολες.

Τέλη Ιουλίου: Προανακριτική διαδικασία

Αμέσως μόλις πήρε εξιτήριο από το νοσοκομείο ο άντρας, ο οποίος εισήχθη στο νοσοκομείο για μία εβδομάδα λόγω της αστυνομικής βίας, οδηγήθηκε ενώπιον του Ανακριτή. Παρότι του απαγγέλθηκαν οι ίδιες κατηγορίες, δεν διατάχθηκε η προφυλάκισή του κι αφέθηκε ελεύθερος εκκρεμούσης της δίκης- έγκλειστος στο νησί της Λέσβου ωστόσο με την υποχρέωση αναφοράς.

Σεπτέμβριος – Νοέμβριος: Κατάληξη της προανακριτικής διαδικασίας

Το δικαίωμα στην ελεύθερη δίκη βάσει της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) καθιστά υποχρέωση του κράτους να παρέχει διερμηνεία στην γλώσσα του εναγομένου. Ωστόσο, δεδομένης της συνεχούς αδυναμίας του ελληνικού κράτους να παρέχει διερμηνεία στην περίπτωση των 4 από τους 35 της Μόριας, μέχρι το τέλος του Σεπτεμβρίου, ο εναγόμενος που μιλούσε Wolof μόνος του βρήκε μεταφραστή και ανακρίθηκε από τον Ανακριτή. Μέχρι τον Νοέμβριο, οι τρεις εναγόμενοι που μιλούσαν Bambara, έκαναν το ίδιο. Χάρη στα επιχειρήματα των εναγομένων, όπως συντονίστηκαν από το νομικό κέντρο και την HIAS σχετικά με την διαμονή στη Μόρια, τις συνθήκες υγιεινής και το γεγονός ότι αυτοί οι άντρες παρείσταντο τακτικώς στο δικαστήριο μία φορά το μήνα, όσο το κράτος αδυνατούσε να τους χορηγήσει διερμηνείς, οι 4 εναγόμενοι αφέθηκαν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους εκκρεμούσης της δίκης.

Και οι 5 εναγόμενοι- συμπεριλαμβανομένου του άντρα που διεκομίσθη στο νοσοκομείο λόγω της αστυνομικής βίας- στους οποίους επιβλήθησαν τα περιοριστικά μέτρα αναγκάστηκαν να μείνουν μέσα στην ανοιχτή φυλακή της Λέσβου και να ζήσουν στην Μόρια: στο μέρος στο οποίο υπέστησαν την βία της αστυνομίας.

• https://legalcentrelesvos.org/2017/09/30/september-report-on-rights-violations-and-resistance-in-lesvos/ Απόσπασμα 5

• https://legalcentrelesvos.org/2017/11/09/october-report-on-rights-violations-and-resistance-in-lesvos/ Απόσπασμα 6

13 Δεκεμβρίου: Παράταση της προφυλάκισης

Παρά τις αιτήσεις για απελευθέρωση επί τη βάσει των άσχημων συνθηκών υγείας, όπως υποστηρίχθηκε από τους συνηγόρους υπεράσπισης, το τοπικό δικαστήριο ανανέωσε την προφυλάκιση για τους 30 εναγομένους για επιπλέον 6 μήνες. Δεν υπήρχε νομική βάση για την άρνηση του δικαιώματος απελευθέρωσης και του τεκμηρίου της αθωότητας (Άρθρο 5 και Άρθρο 6 παρα.2 ΕΣΔΑ) με το να διατάξουν την προφυλάκιση αρχικά, συγκεκριμένα δεδομένου ότι κανένας από τους εναγομένους δεν είχε προηγουμένως καταδικαστεί και ο χαρακτήρας της «φυλακής» του νησιού της Λέσβου αποκλείει την φυγή. Η προφυλάκιση είναι δυσανάλογα εφαρμοσμένη σε αλλοδαπούς εναγομένους στην Ελλάδα. Η παράταση της προφυλάκισης ήταν αδικαιολόγητα σκληρή και παράνομη. Η δικάσιμος δεν είχε ακόμα οριστεί.

• https://legalcentrelesvos.org/2018/02/10/january-2018-report-on-rights-violations-and-resistance-in-lesvos/

Τέλη Φεβρουαρίου 2018: Δικάσιμος και τόπος διεξαγωγής της δίκης

Η δικάσιμος ορίστηκε τελικά στις 20 Απριλίου του 2018 ενώπιον του Μεικτού Ορκωτού Δικαστηρίου στην Χίο. Δεν υπήρχε προφανής εξήγηση για την απόφαση των αρχών να μεταφέρουν την δίκη των 35 της Μόριας στο νησί της Χίου: μακριά από τις αλληλέγγυες ομάδες που τους υποστήριζαν και την πληθώρα των μαρτύρων για τα γεγονότα της ημέρας της σύλληψης τους στη Λέσβο.

14 Μαρτίου: Συλλογική δήλωση

Οι πέντε από τους 35 της Μόριας, που βρίσκονταν υπό περιοριστικούς όρους στο νησί της Λέσβου κυκλοφόρησαν συλλογική δήλωση πριν τη δίκη.

[Απόσπασμα]:

«Η ανθρωπιά μάς αρνήθηκε αφότου πατήσαμε στην Ευρώπη, στο υποτιθέμενο λίκνο της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από τη στιγμή που φτάσαμε αναγκαστήκαμε να ζήσουμε σε άθλιες συνθήκες, οι υποθέσεις ασύλου μας δεν λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν και οι περισσότεροι αφρικανικής καταγωγής στερούνται κατοικίας στην Ευρώπη και αντιμετωπίζουν απελάσεις. Αντιμετωπιζόμαστε σαν εγκληματίες, απλά επειδή διασχίσαμε τα σύνορα που οι Ευρωπαίοι μπορούν ελεύθερα να διασχίσουν.

Τώρα και οι 35 από εμάς κατηγορούνται για πρόκληση ταραχών, καταστροφή ξένης περιουσίας και πρόκληση βίας, μολονότι η αστυνομία ήταν αυτή που μας επιτέθηκε και έκανε ρατσιστική έφοδο στο αφρικανικό τμήμα του καταυλισμού… Η αστυνομία ήταν εκείνη που επιτέθηκε εναντίον άοπλων μεταναστών, με πέτρες, με κλομπς και με δακρυγόνα… Η αστυνομία ήταν που προκάλεσε ζημίες σε ξένη περιουσία σπάζοντας πόρτες και παράθυρα των κοντέινερς, όπου ζούσαμε. Χωρίς καμία ανησυχία για τους ανθρώπους που βρίσκονταν μέσα, πέταξαν δακρυγόνα σε κλειστά κοντέινερς. Τράβηξαν ανθρώπους έξω από τα μαλλιά. Χτύπησαν οποιονδήποτε έβρισκαν με κλομπς, με τις μπότες τους, με τις γροθιές τους, συμπεριλαμβανομένης και μια εγκυμονούσης. Φαινόταν ότι ήμασταν στοχοποιημένοι μόνο λόγω του χρώματος του δέρματος- επειδή είμαστε μαύροι.»

• https://freethemoria35.files.wordpress.com/2018/04/statement35en.pdf

10-17 Απριλίου: Παγκόσμια αλληλεγγύη

Κατά την εβδομάδα της δίκης των 35 της Μόριας έλαβαν χώρα εκδηλώσεις, διαμαρτυρίες και προβολή ντοκιμαντέρ προς ένδειξη αλληλεγγύης στους 35 της Μόριας κατά μήκος της Ευρώπης, χρησιμοποιώντας το hashtag #FreetheMoria35.

Οι κινητοποιήσεις στην Ελλάδα συνέδεσαν την υπόθεση της Μόριας με την υπόθεση του Πέτρου Ράλλη 8, η οποία εκδικάσθηκε την επόμενη εβδομάδα από εκείνη των 35 της Μόριας και μοιράστηκαν πολλά κοινά χαρακτηριστικά: πρόσφυγες που κρατούνταν σε άθλιες συνθήκες σε κακόφημα κέντρα κράτησης, γεννώντας τα ερωτήματα διαμαρτυρίας για τις συνθήκες που βίωναν, η κτηνώδης βία της αστυνομίας, που προκάλεσε τον σοβαρό τραυματισμό (σπάσιμο οστών, τραυματισμένα κεφάλια), που ακολούθησε από τις πασιφανώς αυθαίρετες συλλήψεις, η άσκηση ποινικών διώξεων με έναν κατάλογο ακραίων ποινικών κατηγοριών και διασκορπισμό σε φυλακές στην Ελλάδα με μεγάλης διάρκειας προφυλακίσεις. Αυτές οι υποθέσεις συνδέθηκαν επίσης με μία ακόμα ανάλογη υπόθεση, γνωστή ως «οι 10 της Μόριας», η οποία αφορούσε 10 άτομα κατά των οποίων ασκήθηκε ποινική δίωξη για συμμετοχή σε συμπλοκές στη Μόρια μια εβδομάδα πριν την σύλληψη των 35 της Μόριας. Οι μορφές της βίας και του θεσμικού ρατσισμού σε αυτές τις υποθέσεις, που είχαν παρόμοια χρονοδιαγράμματα, φαινόντουσαν ως απόδειξη της συστηματικής φύσης της καταστολής και της εγκληματοποίησης της μεταναστευτικής αντίδρασης ορίζοντας την βία στην Ελλάδα.

• https://musaferat.espivblogs.net/en/2018/03/13/call_for_solidarity/
• https://legalcentrelesvos.org/2018/04/16/release-of-documentary-moria-35/
• https://www.facebook.com/pg/freemoria35/posts/
• https://cantevictsolidarityenglish.noblogs.org/post/2018/09/07/petrou-ralli-8-a-conversation-with-the-8-of-petrou-ralli/
• https://legalcentrelesvos.org/2018/05/10/a-second-trial-to-begin-in-chios-in-continued-criminalization-of-asylum-seekers-in-lesvos/

20-27 Απριλίου 2018: Η δίκη στην Χίο.

Η δίκη των 35 της Μόριας τελικά ξεκίνησε στις 20 Απριλίου του 2018 ενώπιον του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου στην Χίο. Η διαδικασία διήρκησε 4 ημέρες, και τελείωσε στις 27 Απριλίου. Το Νομικό Κέντρο της Λέσβου συντόνισε την άμυνα και κατά την δίκη η ομάδα των συνηγόρων υπεράσπισης συγκροτήθηκε από 6 δικηγόρους από το Νομικό Κέντρο, το Musaferat, HIAS, Lesvos Solidarity και το Aitima. Όλοι οι εναγόμενοι απαλλάχθηκαν από τις παρακάτω κατηγορίες:

Εμπρησμός με σκοπό διακινδύνευσης της ζωής– κατά παράβαση του Άρθρου 264 του Ποινικού Κώδικα

Πρόκληση ζημίας σε ξένη περιουσία– κατά παράβαση του Άρθρου 382

Χρήση ή απειλή βίας για εξαναγκασμό της αρχής ή δημοσίου υπαλλήλου να εκτελέσει πράξη εντός των αρμοδιοτήτων του ή να απέχει από μια παράνομη πράξη– κατά παράβαση του Άρθρου 167

Ωστόσο, οι 32 εναγόμενοι κρίθηκαν ένοχοι για την ακόλουθη κατηγορία:

Επικίνδυνη σωματική βλάβη– κατά παράβαση του Άρθρου 309

Όλοι όσοι κρίθηκαν ένοχοι τους χορηγήθηκε 26μηνη αναστολή της ποινής.

Μια επιτροπή παρακολούθησης της δίκης που εκπροσώπευε 6 διεθνείς οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα παρευρέθη στη δίκη και δημοσίευσε μια λεπτομερή Αναφορά Παρακολούθησης της Δίκης βασιζόμενη στο πόρισμά τους. Η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΣΔΑ και συνεπώς υποχρεούται υπό το διεθνές δίκαιο να διασφαλίζει τα δικαιώματα και τις ελευθερίες σε οποιονδήποτε βρίσκεται εντός της εδαφικής της επικράτειας. Η Επιτροπή Παρακολούθησης της Δίκης ανακάλυψε σοβαρές παραβιάσεις της ΕΣΔΑ που θα έπρεπε να έχουν τηρηθεί για τους εναγομένους στην δίκη των 35 της Μόριας. Εν συντομία αυτές (οι παραβιάσεις) είναι οι ακόλουθες:

Άρθρο 3- Απαγόρευση απάνθρωπης μεταχείρισης

Η Επιτροπή βρήκε ότι η μεταχείριση των 35 εναγομένων της Μόριας παραβίαζε τις απαγορεύσεις της απάνθρωπης μεταχείρισης κατά το Άρθρο 3 της ΕΣΔΑ. Κατά την δίκη οι εναγόμενοι δεν έκανα διαλείμματα, όταν έπρεπε να πάνε στην τουαλέτα, η δίκη συνεχιζόταν εν τη απουσία τους. Δεν τους χορηγήθηκε τροφή από τις αρχές καθ’ όλη τη διάρκεια της πολύωρης δίκης.

Άρθρο 6- Το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη

Η δυσανάλογη 9μηνη καθυστέρηση την οποία οι 35 της Μόριας υπέστησαν κατά το διάστημα μεταξύ της σύλληψής τους και της δίκης συνιστά παραβίαση του Άρθρο 6 παρα.1 της ΕΣΔΑ, ιδίως δεδομένου ότι οι 30 από αυτούς υπεβλήθησαν σε συνθήκες κράτησης που καθιστά την εκδίκαση της υπόθεσης χρονικά άμεσα.

Το ελληνικό κράτος συστηματικά απέτυχε να χορηγήσει επαρκείς μεταφραστές σε μία γλώσσα την οποία οι 35 εναγόμενοι θα καταλάβαιναν. Αυτό ήταν το ζητούμενο από την προανακριτική διαδικασία και κατά την διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας. Σε καμία περίπτωση κανένας από τους εναγόμενους δεν ήταν «ενημερωμένος επαρκώς σε μια γλώσσα που να μπορούν να καταλάβουν και την λεπτομέρεια της φύσης και την αιτία της κατηγορίας σε βάρος τους» Άρθρο 6 παρα.3^α και το Άρθρο 5 παρα.2 ΕΣΔΑ. Στη δίκη, σε κανένα από τους εναγομένους δεν απονεμήθηκε το δικαίωμα του να έχει ελεύθερη βοήθεια από μεταφραστή εάν δε μπορεί να καταλάβει ή να μιλήσει την γλώσσα που χρησιμοποιείται από το δικαστήριο κατά το Άρθρο 6 παρα.3^ε της ΕΣΔΑ. Η διερμηνεία ήταν υπερβολικά ανεπαρκής καθ’ όλη τη διάρκεια των διαδικασιών. Ο μεταφραστής δεν ήταν ατομικός: για παράδειγμα, υπήρχε ένας διερμηνέας για 20 γαλλόφωνους εναγομένους και δεν ήταν επαρκής καθότι κανένας από τους διερμηνείς δεν ήταν εκπαιδευμένος ή επαγγελματίας. Κάποια στιγμή κατά την διάρκεια των διαδικασιών ο διερμηνέας στα αγγλικά αποχώρησε και αντικαταστάθηκε από τον αστυνομικό. Δεν υπήρχε διερμηνέας στην γλώσσα Bambara για τον εναγόμενο που μιλούσε Bambara, για τον οποίον περίμεναν ότι θα καταλάβει τον διερμηνέα που μιλούσε Wolof, παρά το γεγονός ότι ο ίδιος δεν μιλούσε Wolof.

Η απουσία διερμηνείας περιόρισε τους εναγομένους ως προς τα δικαιώματά τους για την δίκαιη δίκη, όπως την δυνατότητα να παρουσιάσουν την υπόθεσή τους, το δικαίωμα στην ισότητα απέναντι στο νόμο και στην ισότητα των όπλων. Τα δικαιώματα αυτά κατά το Άρθρο 6 παρα.1 ΕΣΔΑ παραβιάστηκαν κατά την διάρκεια της δίκης από τον υπερβολικά ελάχιστον χρόνο του κάθε εναγομένου να καταθέσει. Ο Πρόεδρος του δικαστηρίου έκανε μόνο τρεις ερωτήσεις για τον καθένα από τους 35 εναγομένους και τους εμπόδισε να μιλήσουν περισσότερο. Παρότι άφησαν τους μάρτυρες κατηγορίας να μιλήσουν για 45 λεπτά ο καθένας κατά μέσο όρο, σε καθένα από τους 35 εναγομένους δόθηκε μόνο ένα 7λεπτο κατά μέσο όρο να μιλήσουν. Κάποιοι μίλησαν μόνο 3 λεπτά. Δεδομένου ότι και οι 35 εναγόμενοι ήρθαν αντιμέτωποι με το μέγιστο των ποινών των 10 ετών και ότι τα μισά λεπτά που τους επιτράπηκαν να μιλήσουν χρησιμοποιήθηκαν για την μετάφραση, αυτό ήταν βαθύτατα άδικο. Επιπρόσθετα, οι 35 εναγόμενοι μοιράστηκαν 6 συνηγόρους υπεράσπισης. Κάθε δικηγόρος περιορίστηκε σε 11 λεπτά για τους διαφορετικούς εντολείς/πελάτες που εκπροσωπούσαν. Αυτό ισοδυναμούσε με 108 δευτερόλεπτα νομικής υπεράσπισης για τον καθένα εναγόμενο κατά μέσο όρο.

Η καταγγελία αποδεικνύει παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας κατά το Άρθρο 6 παρα.2 ΕΣΔΑ και της αμεροληψίας του δικαστηρίου κατά το Άρθρο 6 παρα.1 ΕΣΔΑ, προερχόμενο από το γεγονός ότι δεν υπήρχε υπόθεση ποινικής δίωξης σε βάρος καθενός των εναγομένων. Απόδειξη της εξατομίκευσης των συνθηκών και άλλοθι δεν επετράπη. Οι μάρτυρες κατηγορίας δε μπορούσαν να παράσχουν απόδειξη της εμπλοκής του κάθε εναγομένου. Στην ετυμηγορία, οι εναγόμενοι δεν αναφέρθηκαν ατομικά. Αντιθέτως, οι 35 της Μόριας αντιμετωπίστηκαν καθ’ όλη την διάρκεια των διαδικασιών ως «εγκληματική ομάδα».

Άρθρο 14- Απαγόρευση των διακρίσεων

Αυτή η αντιμετώπιση ως «εγκληματική οργάνωση» επίσης παραπέμπει σε παράβαση της απαγόρευσης των διακρίσεων κατά το Άρθρο 14 ΕΣΔΑ. Η Επιτροπή ήγειρε τις ανησυχίες της για φυλετική διάκριση σχετικά με την αστυνομική έφοδο μόνο στο αφρικανικό τμήμα του καταυλισμού της Μόριας, ενώ άτομα διαφόρων εθνικοτήτων είχαν συμμετάσχει σε διαμαρτυρίες. Επίσημες οδηγίες για ταυτοποίηση και αναγνώριση των υπόπτων δεν ακολούθησαν. Η αναφορά παραθέτει αποδείξεις ρατσιστικών αναφορών που έγιναν από μέρους της αστυνομίας κατά τις συλλήψεις: «μαύρος σκύλος», «εδώ δεν είναι Αφρική» καθώς και ρατσιστικές αναφορές που έγιναν από αστυνομικούς κατά την δίκη: «όλοι έμοιαζαν το ίδιο». Στο συμπέρασμά της, η αναφορά της Επιτροπής Παρακολούθησης της Δίκης αναφέρει ότι «Οι 35 εναγόμενοι δεν αντιμετωπίστηκαν κατά τον τρόπο που αντιμετωπίζονται άλλοι εναγόμενοι ενώπιον τον ελληνικών δικαστηρίων ή κατά τον τρόπο που η ΕΣΔΑ καθορίζει την αντιμετώπιση των εναγομένων στην Ευρώπη».

• https://legalcentrelesvos.org/2018/04/28/the-moria-35-trial-results-in-conviction-of-32/
• Trial Observation Report of the Moira 35 case: https://usercontent.one/wp/legalcentrelesvos.org/wp-content/uploads/2018/10/Observation-report-Moria-35-VERSION-COMPLETE-AVEC-LES-ANNEXES.pdf

28 Απριλίου: Από την προφυλάκιση στο μεταναστευτικό κέντρο κράτησης

Έπειτα από τη δίκη, οι πέντε άντρες που είχαν μείνει στις φυλακές του Αυλώνα μεταφέρθηκαν στου Πέτρου Ράλλη στην Αθήνα. Οι 25 άντρες μεταφέρθηκαν απευθείας στο κέντρο κράτησης της Μόριας και οι 5 που περιορίστηκαν στη Λέσβο αναμένοντας την δίκη ταξίδεψαν πίσω στο νησί της Λέσβου που μοιάζει με φυλακή. Το Νομικό Κέντρο ανέλαβε την εκπροσώπηση των αντρών στις υποθέσεις ασύλου τους με βοήθεια από το HIAS.

5 Μαΐου: Αποφυλάκιση υποκείμενη σε μεταναστευτικό καθεστώς

Μόνον οι 4 άντρες από τους 35 της Μόριας που τους χορηγήθηκε άσυλο αφέθηκαν ελεύθεροι. Όλοι οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν από συνθήκες ποινικής κράτησης σε διοικητικής κράτησης, με συστάσεις για την συνέχιση της κράτησής τους ως αιτούντες άσυλο διότι αντιμετωπίστηκαν ως απειλή για την δημόσια ασφάλεια, παρότι το δικαστήριο χορήγησε αναστολή των ποινών σε όλους τους καταδίκους.

10 Μαΐου 2018: Απόπειρες απελάσεων

Για τους 7 από τους 35 της Μόριας, των οποίων οι υποθέσεις είχαν απορριφθεί κατά το στάδιο της έφεσης, προγραμματίστηκε απέλαση στις 10 Μαΐου. Αυτό παρά το γεγονός ότι οι 2 από αυτούς στερήθηκαν νομικής εκπροσώπησης κατά την έφεση, που είναι δικαίωμα υπό το Άρθρο 44 παρα.3 του ελληνικού νόμου 4375, κανείς από αυτούς δεν εξάντλησε όλα τα ένδικα μέσα, οι ποινικές τους καταδίκες είχαν εφεσιβληθεί και όλοι τους διεκδίκησαν άδεια διαμονής επί τη βάσει ανθρωπιστικών λόγων ως θύματα και/ή ως σημαντικοί μάρτυρες σε ένα σοβαρό έγκλημα (αστυνομική βία) που ήταν το αντικείμενο σε τρέχουσες διαδικασίες, όπως το Άρθρο 19^Α των τροποποιήσεων του ελληνικού νόμου 4521, με ανάλυση στο Νόμο 4332.

Ωστόσο, οι απελάσεις και των 7 διεκόπη την τελευταία στιγμή χάρη στην κινητοποίηση του Νομικού Κέντρου με την καμπάνια «Free the Moria 35» με παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη και τον Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και των αιτήσεων για κατάθεση των ακόλουθων αιτημάτων ασύλου που ετοιμάστηκαν από τη νομική ομάδα.

• https://legalcentrelesvos.org/2018/05/05/moria35-update-26-of-the-35-remain-detained/

17 Μαΐου: «Εθελούσια» απέλαση

Έχοντας περάσει 9 μήνες φυλάκισης υποκείμενος σε μια κατάφωρη δικαστική πλάνη, ο ένας εκ των 35 της Μόριας ενέδωσε στο ελληνικό σύστημα δικαιοσύνης και υπέγραψε την «Υποστηριζόμενη Εθελούσια Επιστροφή» και απελάθηκε στην Τουρκία.

13 Ιουνίου: Απελάσεις

Ακόμα 2 από τους 35 της Μόριας απελάθηκαν στην Τουρκία το πρωί στις 13 Ιουνίου. Και οι δύο άντρες δεν είχαν εξαντλήσει όλα τα ένδικα μέσα στην Ελλάδα. Ένας απελάθηκε εκείνη την ημέρα παρότι είχε την νομική δυνατότητα να εφεσιβάλει ενώπιον διοικητικού δικαστηρίου. Είχε λάβει καινούρια αποδεικτικά στοιχεία με τη μορφή πρωτότυπων εγγράφων υποστηρίζοντας την αίτησή του για άσυλο ή επικουρική προστασία. Το άλλο άτομο εξέφρασε την επιθυμία του να ασκήσει το δικαίωμά του στην έφεση κατά της απορριπτικής απόφασης στο αίτημα ασύλου του στην αστυνομία κάποιες μέρες πριν την επερχόμενη απέλασή του. Δικηγόροι είχαν ήδη μιλήσει στο αστυνομικό τμήμα ενημερώνοντας τους για την πρόθεσή τους να προβούν σε έφεση στην υπηρεσία ασύλου για λογαριασμό του. Ωστόσο, παρά αυτό, και οι δύο άντρες απελάθηκαν στην Τουρκία και εντός ολίγων εβδομάδων στις χώρες τους.

• http://www.legalcentrelesbos.org/2018/06/14/report-on-rights-violations-and-resistance/

Ιούνιος: Ατιμωρησία στην υπόθεση αστυνομικής βίας

Παρότι και οι 35 της Μόριας κρίθηκαν αθώοι για την κατηγορία της αντίστασης κατά της σύλληψης και παρά την εκτεταμένη απόδειξη για την αστυνομική βία, τον Ιούνιο ο δημόσιος κατήγορος έκλεισε την έρευνα για την αστυνομική βία που έλαβε μέρος στις 18 Ιουλίου 2017, βασισμένη στην έλλειψη των αποδείξεων και ότι τα άτομα, που είχαν υποβάλλει καταγγελίες κατά της αστυνομίας, είχαν φέρει αντίσταση στην σύλληψή τους και κατά συνέπεια η χρήση δύναμης από την αστυνομία ήταν αναγκαία.

Μάιος – Ιούλιος: Σταδιακή αποφυλάκιση

Τους μήνες που ακολούθησαν την δίκη, οι 16 από τους 35 της Μόριας αποφυλακίστηκαν σταδιακά. Όλοι αποφυλακίστηκαν μέσα σε ένα χρόνο από την αρχική τους σύλληψη ενώ εκκρεμούσαν οι υποθέσεις ασύλου, είτε κατά τον πρώτο βαθμό ή στην έφεση. Οι 7, που παρέμειναν στην φυλακή, είχαν φυλακιστεί εξαιτίας των ποινικών διαδικασιών που υποκαθίσταντο από την φυλάκιση κατά την διαδικασία ασύλου: ένας άντρας, του οποίου η υπόθεση έκλεισε ενώ ήταν στην φυλακή, ήταν αδύνατον να ξεκινήσει ξανά την διαδικασία, και οι 6 που στερήθηκαν την δευτεροβάθμια διαδικασία, ωστόσο είχαν υποβάλλει μεταγενέστερες αιτήσεις.

1 Σεπτεμβρίου

Ένας από τους 35 τελικά αφέθηκε ελεύθερος και η υπόθεση ασύλου του τελικά ξανάνοιξε.

5 Σεπτεμβρίου

Από τους 6 από τους 35 της Μόριας που παρέμειναν στην φυλακή τον Σεπτέμβριο, 2 άντρες ήταν ιδιαιτέρως ευάλωτοι. Ήταν απεγνωσμένοι, με τάσεις αυτοκτονίας και οι δύο είχαν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν σε διαφορετικές περιστάσεις κατά την διάρκεια της 14μηνης φυλάκισής τους. Ένας λέγεται ότι είπε: «Δεν είμαστε ζωντανοί εδώ, έτσι για ποιον λόγο να συνεχίσουμε να ζούμε;»

Και οι δύο άντρες απελευθερώθηκαν στις 5 Σεπτεμβρίου.

9-18 Οκτωβρίου 2018

Οι 4 από τους 35 της Μόριας αφέθηκαν ελεύθεροι μέσα σε διάστημα 10 ημερών.

Το Νομικό Κέντρο της Λέσβου θα συνεχίσει να καταγράφει τον θεσμικό ρατσισμό, την ατιμωρησία και την κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που σχετίζονται με αυτήν την υπόθεση και να μάχεται για την δικαιοσύνη των 35 της Μόριας. Οι ποινικές καταδίκες των 32 από τους 35 της Μόριας έχουν εφεσιβληθεί. Κατά την σύνταξη του άρθρου, δεν έχει ακόμα δοθεί ημερομηνία δικασίμου της έφεσης.

«…οι αρχές δε μπορούν να σταματήσουν την αλήθεια που αποκαλύπτεται σχετικά με τον τρόπο που η Ελλάδα και η Ευρώπη αντιμετωπίζουν τους μετανάστες στην Λέσβο. Είναι σημαντικό η αστυνομική επίθεση κατά των Αφρικανών μεταναστών να διερευνηθεί. Η αστυνομία θα πρέπει να έρθει ενώπιον της δικαιοσύνης.»

(Δήλωση από τους 5 εκ των 35 της Μόριας, Μάρτιος)